on another occasion

tum, adv. demonstr., of time [pronom. demonstr. stems to-, ta-; Gr. to, seen in ita, tam, etc.; cf. quom or cum], then.

Referring to a time previously specified.

To a definite past time.

To a period of time in which something was or happened (opp. later periods) = illis temporibus:

is dictu'st ollis popularibus olim Qui tum vivebant homines,

Enn. Ann. v. 308 Vahl.:

quod tum erat res in pecore et locorum possessionibus, i. e. Romuli temporibus,

Cic. Rep. 2, 9, 16:

cum illi male dicerent, quod tum fieri licebat, i. e. Periclis temporibus,

id. de Or. 3, 34, 138:

erat omnino tum mos ut faciles essent in suum cuique tribuendo,

id. Brut. 21, 85; cf. id. Tusc. 1, 46, 111:

vastae tum in his locis solitudines erant,

Liv. 1, 4, 6; 2, 6, 8; 3, 29, 3; 4, 6, 12; 42, 62, 11;

44, 9, 4: ut tum erant tempora,

Nep. Att. 1, 2; 12, 3; Liv. 1, 3, 3; 1, 8, 4; 2, 7, 4; 2, 9, 8; 2, 50, 2; 2, 63, 6;

39, 6, 7 and 9.—With illis temporibus: nam jam tum illis temporibus fortius... loquebantur quam pugnabant,

Nep. Thras. 2, 4.—

Referring to a point of time, then, at that time:

insigneita fere tum milia militum octo Duxit,

Enn. Ann. v. 336 Vahl.: ut jacui exsurgo;

ardere censui aedis: ita tum confulgebant,

Plaut. Am. 5, 1, 15:

jam duo restabant fata tum,

id. Bacch. 4, 9, 35; id. Cist. 1, 3, 14: quot eras annos gnatus tum, quom, etc.? Me Septuennis, nam tum dentes mihi cadebant primulum, id. Men. 5, 9, 56; id. Merc. prol. 66; id. Most. 1, 2, 49; id. Am. 2, 1, 56; Ter. And. 1, 1, 82: sic igitur tum se levis ac diffusilis aether... undique flexit. Lucr. 5, 467; 5, 837; 5, 911; 5, 432;

5, 942: atque huic anno proximus Sulla consule et Pompejo fuit. Tum P. Sulpicii in tribunatu, cottidie contionantis, totum genus dicendi cognovimus,

Cic. Brut. 89, 306; id. Ac. 2, 22, 69:

scribit Eudemum Pheras venisse, quae erat urbs in Thessalia tum admodum nobilis,

id. Div. 1, 25, 53; id. Rep. 2, 37, 63:

hi tum in Asia rhetorum principes,

id. Brut. 91, 316; id. Sest. 11, 26; id. Planc. 37, 90; id. Quint. 61, 170; id. Fam. 9, 21, 2:

hoc tum veritus Caesar Pharum prehendit,

Caes. B. C. 3, 112:

eodem anno a Campanis Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur,

Liv. 4, 44, 13; 1, 7, 14; 2, 9, 5;

2, 37, 7: praetores tum duos Latium habebat,

id. 8, 3, 9:

Aemilius, cujus tum fasces erant, dictatorem dixit,

id. 8, 12, 13; 5, 8, 4; 22, 46, 6;

1, 7, 12: tum Athenis perpetui archontes esse desierunt,

Vell. 1, 8, 3:

tum Cimbri et Teutoni transcendere Rhenum,

id. 2, 8, 3; Val. Max. 1, 5, 3; Tac. H. 4, 49; 3, 57:

non timido, non ignavo cessare tum licuit,

Curt. 3, 11, 5:

Archiae, qui tum maximum magistratum Thebis obtinebat,

Nep. Pelop. 3, 2; id. Phoc. 3, 3.—With in eo tempore: eum quem virile secus tum in eo tempore habebat, Asell. ap. Gell. 2, 13, 5.—Repeated by anaphora:

quae nox omnium temporum conjurationis acerrima fuit. Tum Catilinae dies exeundi, tum ceteris manendi condicio, tum descriptio... constituta est, tum tuus pater, etc.,

Cic. Sull. 18, 52; cf. Lucr. 5, 1377; 5, 1399.—

Esp., referring to a former state, implying that it no longer exists:

quaesivit ex lege illa Cornelia quae tum erat,

Cic. Clu. 20, 55:

cum sententias Oppianicus, quae tum erat potestas, palam ferri velle dixisset,

id. ib. 27, 75:

Caere, opulento tum oppido,

Liv. 1, 2, 3; 3, 52, 3:

praetores aerarii (nam tum a praetoribus tractabatur aerarium), etc.,

Tac. H. 4, 9.—

Expressly opposed to present time (hodie, nunc, hoc tempore, etc.; class. and very freq.; but in post-Aug. writers tunc is regularly used): prius non is eras qui eras;

nunc is factu's qui tum non eras,

Plaut. Trin. 4, 2, 138:

tu nunc tibi Id laudi ducis quod tum fecisti inopia?

Ter. Ad. 1, 2, 25; id. Hec. 3, 3, 48:

quae tabula, tum imperio tuo revulsa, nunc a me tamen reportata est,

Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112:

tum imperator populi Romani deos patrios reportabat, nunc praetor ejusdem populi eosdem illos deos... auferebat,

id. ib. 2, 4, 35, § 77; cf. id. ib. 2, 4, 35, § 78; 2, 5, 20, § 51; id. Clu. 31, 86; id. Planc. 9, 22; id. Quint. 22, 71; id. Phil. 14, 8, 21; id. Leg. 2, 22, 57; Caes. B. C. 3, 17; Liv. 5, 3, 5; 6, 15, 11; 10, 9, 6.—

Opposed to another time specified:

itaque tum eos exire jussit. Post autem e provincia litteras ad conlegium misit, se, etc.,

Cic. N. D. 2, 4, 11:

itaque ut tum carere rege, sic pulso Tarquinio nomen regis audire non poterat,

id. Rep. 2, 30, 53; id. Mil. 21, 55:

sicut legatorum antea, ita tum novorum colonorum caede imbutis armis,

Liv. 4, 31, 7; 39, 22, 10; 9, 36, 1; 2, 52, 7; 4, 2, 10; 4, 57, 11;

21, 17, 1: et tum sicca, prius celeberrima fontibus, Ide,

Ov. M. 2, 218; Verg. A. 11, 33; Nep. Arist. 2, 3; id. Ham. 11, 7.—

In the historians in applying general statements or truths to the state of affairs spoken of: communi enim fit vitio naturae ut invisis atque incognitis rebus... vehementius exterreamur;

ut tum accidit,

Caes. B. C. 2, 4; 3, 68; id. B. G. 7, 3; 2, 6; id. B. C. 1, 80:

foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt. Tum ita factum accepimus,

Liv. 1, 24, 4; 1, 32, 14; 21, 31, 12.—

Denoting coincidence or inner connection with an action before mentioned = a temporal clause (tum = cum hoc fieret), then, on that occasion:

quis tum non ingemuit?

Cic. Vatin. 13, 31:

ne tum quidem hominum venustatem et facetias perspicere potuisti? i. e. cum coronam auream imponebant,

id. Fl. 31, 76: apud imperitos tum illa dicta sunt;

nunc agendum est subtilius,

id. Fin. 4, 27, 74:

itaque tum Stajenus condemnatus est,

i. e. in that trial, id. Clu. 36, 101; id. Sen. 7, 22:

M. Porcius Cato qui, asper ingenio, tum lenem mitemque senatorem egit,

Liv. 45, 25; Val. Max. 8, 3, 3:

sed tum supplicia dis... decernuntur,

Tac. A. 3, 64; 3, 72:

Graecia tum potuit Priamo quoque flenda videri,

Ov. M. 14, 474.—

With the occasion referred to specified in the same clause: Manlius... ex petulanti scurra in discordiis civitatis ad eam columnam tum suffragiis populi pervenerat,

Cic. Clu. 13, 39:

emisti tum in naufragio hujus urbis... tum, inquam, emisti ut, etc.,

id. Prov. Cons. 4, 7.—Repeated by anaphora: et Capitolinis injecit sedibus ignes. Tum statua Nattae, tum simulacra deorum, Romulusque et Remus cum altrice belua vi fulminis icti conciderunt, Cic. Div. 2, 20, 45;

so repeated seven times,

id. Rep. 1, 40, 62.—

Redundant, the time of the action being clear without it (esp. in Cic.):

atque hoc tum judicio facto... tamen Avitus Oppianicum reum statim non facit,

Cic. Clu. 20, 56:

itaque tum ille inopia et necessitate coactus ad Caepasios confugit,

id. ib. 20, 57; id. Brut. 23, 90; 39, 145; 43, 161; cf. id. Sull. 18, 51, where tum redundant occurs six times successively.—

In oblique discourse, referring to the time of the speaker, = nunc in direct discourse:

quando autem se, si tum non sint, pares hostibus fore?

if they were not now so, Liv. 3, 62, 1:

(dixit Sempronius)... nec tum agrum plebi, sed sibi invidiam quaeri,

id. 4, 44, 9; 4, 57, 4:

moenia eos tum transcendere non Italiae modo, sed etiam urbis Romanae,

id. 21, 35, 9; 5, 21, 7 (in this use nunc is also freq.).—

Referring to indefinite time.

Then, at such a time of the year, day, etc., at such a season:

tum denique tauros in gregem redigo (after Lyra rises),

Varr. R. R. 2, 5, 12; 1, 35 fin.; Col. 11, 2, 87.—

With the force of an indefinite temporal clause, at such a time, in such circumstances, i. e. when such a thing happens as has happened:

qui (porci) a partu decimo die habentur puri, ab eo appellantur sacres, quod tum ad sacrificium idonei habentur primum,

Varr. R. R. 2, 4, 16; 2, 7, 13:

deinde cibum sequitur somnus... quia plurima tum se corpora conturbant (i. e. cum cibum ceperunt),

Lucr. 4, 957; 3, 599; 4, 892; 4, 919;

4, 1030: quam regionem cum superavit animus... finem altius se efferendi facit. Tum enim sui similem et levitatem et calorem adeptus... nullam in partem movetur,

Cic. Tusc. 1, 19, 43; 1, 31, 75; 3, 23, 55; 4, 24, 54; Tac. Dial. 7.—

With the force of a conditional clause, then, in this instance, if so: immo res omnis relictas habeo prae quod tu velis. Ph. Tum tu igitur, qua causa missus es ad portum, id expedi (i. e. si ita est), Plaut. Stich. 2, 2, 39; id. Most. 5, 1, 55; id. As. 1, 1, 93; 2, 2, 64; 3, 3, 36; id. Aul. 3, 6, 31; id. Capt. 3, 4, 108; 4, 2, 78: non potitus essem;

fuisset tum illos mi aegre aliquot dies,

Ter. Phorm. 1, 3, 7; id. Eun. 2, 2, 50; 5, 1, 23; id. Hec. 3, 5, 12:

ego C. Caesaris laudibus desim, quas, etc.? Tum hercule me confitear non judicium aliquod habuisse,

Cic. Planc. 39, 93: scribant aliquid Isocrateo more...;

tum illos existimabo non desperatione formidavisse genus hoc,

id. Or. 70, 235; id. Font. 21, 49 (17, 39); id. Tusc. 1, 35, 85; id. Fam. 9, 8, 2; Ov. H. 18 (19), 81: vellem tam ferax saeculum haberemus...;

tum ego te primus hortarer, etc.,

Plin. Ep. 4, 15, 8.—

Referring to future time.

To a definite time before mentioned:

ut sit satius perdere Quam aut nunc manere tam diu, aut tum persequi,

i. e. after my future return, Ter. Ad. 2, 2, 27:

jam nunc mente prospicio quae tum studia hominum, qui concursus futuri sint,

Cic. Div. in Caecin. 13, 42; id. Verr. 1, 13, 37; 1, 10, 30; id. Prov. Cons. 7, 17; id. Marcell. 9, 30:

tum meae... Vocis accedet bona pars,

Hor. C. 4, 2, 45.—

With the force of a conditional clause (cf. 3. b, supra), then, in this instance, if so: specta, tum scies. Plaut. Bacch. 4, 9, 100; cf.:

quom videbis, tum scies,

id. ib. 1, 2, 37: tuom incendes genus;

Tum igitur aquae erit tibi cupido, etc.,

id. Trin. 3, 2, 50; id. Curc. 2, 3, 17:

confer sudantes, ructantes, refertos epulis... tum intelleges, etc.,

Cic. Tusc. 5, 34, 100; id. Planc. 18, 45; id. Phil. 2, 45, 115:

agedum, dictatorem creemus... Pulset tum mihi lictorem qui sciet, etc.,

Liv. 2, 29, 12; Cic. Phil. 10, 3, 6; id. Or. 23, 78; 71, 235; Liv. 4, 22, 11; 5, 16, 10; 9, 11, 4.—

Referring to a time subsequent to a time mentioned, then, thereupon.

Simple sequence in time.

Time proper (only of an immediate sequence;

otherwise deinde, postea, etc., are used): tum cum corde suo divum pater atque hominum rex Effatur, etc.,

Enn. Ann. 179:

dico ei quo pactod eam viderim erilem nostram filiam sustollere. Extimuit tum illa,

Plaut. Cist. 2, 3, 9; id. Bacch. 3, 3, 29; id. As. 4, 1, 58: tum ille egens forte adplicat Primum ad Chrysidis patrem se. Ter. And. 5, 4, 21; id. Eun. 3, 1, 17; Cato, R. R. 48 (49); 135 (136); so id. ib. 112 (113): equos quinto anno... amittere binos (dentes);

tum renascentes eis sexto anno impleri,

Varr. R. R. 2, 7, 2 sq.: collo [p. 1909] cari jussit hominem in aureo lecto, abacosque complures ornavit... Tum ad mensam eximia forma pueros jussit consistere, eosque, etc., Cic. Tusc. 5, 21, 61:

dixerat hoc ille, cum puer nuntiavit venire ad eum Laelium... Tum Scipio e cubiculo est egressus, etc.,

id. Rep. 1, 12, 18; id. Div. 2, 66, 135; id. Clu. 14, 40; id. Cat. 3, 5, 10; id. Ac. 2, 5, 13; id. Div. 1, 35, 77:

hostes suos ab oppugnatione reduxerunt. Tum suo more conclamaverunt ut, etc.,

Caes. B. G. 5, 26; cf. id. ib. 7, 64; 5, 43 fin.;

5, 48: adsurgentem ibi regem cuspide ad terram adfixit. Tum spolia caputque abscisum spiculo gerens... hostes fudit,

Liv. 4, 19, 5; 5, 21, 1; 1, 26, 9; 1, 18, 10; 1, 20, 1; 1, 22, 6; 1, 28, 4; 1, 28, 9; 2, 24, 4;

3, 8, 11, etc.: tum Caesar cum exercitu Thessaliam petit,

Vell. 2, 52, 1; Val. Max. 5, 1, 3; Curt. 4, 3, 7; Tac. A. 3, 28; 11, 35; id. H. 4, 84; Ov. M. 2, 122; 4, 80; 7, 121; 10, 481; 14, 386; Flor. 1, 13, 12; Gell. 1, 19, 5; 1, 23, 5.—

In partic., foll. by an abl. absol.:

tum, prope jam perculsis aliis tribunis, A. Verginius Caesoni capitis diem dicit,

Liv. 3, 11, 9; 8, 32, 1; 10, 29, 12:

tum omni spe perdita, Meherdates dolo ejus vincitur, traditurque victori,

Tac. A. 12, 15; 12, 16:

tum, ferro extracto, confestim exanimatus est,

Nep. Epam. 9, 4.—

Implying a connection between two events, hence, under these circumstances, accordingly, thereupon:

at pater omnipotens ira tum percitus acri... Phaethonta... Deturbavit in terram,

Lucr. 5, 399:

madefactum iri Graeciam sanguine... tum neque te ipsum non esse commotum, Marcumque Varronem et M. Catonem... vehementer esse perterritos,

Cic. Div. 1, 32, 68; cf. id. ib. 1, 34, 76; Caes. B. G. 4, 25; cf. id. ib. 5, 49; 5, 51;

7, 59: quippe quibus nec domi spes prolis, nec cum finitimis conubia essent. Tum ex consilio patrum Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

Liv. 1, 9, 2; 3, 26, 1; 3, 31, 7; 4, 45, 7.—

Enumeration of a series of events; the co-ordinate clauses introduced by tum... tum, or primum (primo)... deinde... tum, etc.

Succession of time proper:

ducem Hannibali unum e concilio datum (a Jove), tum ei ducem illum praecepisse ne respiceret, illum autem respexisse, tum visam beluam vastam, etc.,

Cic. Div. 1, 24, 49; 1, 27, 57; 2, 28, 58 sq.:

primo... deinde... tum... tum,

id. Fin. 1, 16, 50; 5, 23, 65; id. Tusc. 5, 2, 5:

primum... deinde... tum... postremo,

id. N. D. 2, 1, 3; 3, 3, 6: primum colonos inde Romanos expulit: inde in Latinam viam transgressus, etc., inde Lavinium recepit; tum deinceps Corbionem, Vitelliam;

postremum, etc.,

Liv. 2, 39, 4:

primi consules sub jugum missi, tum ut quisque gradu proximus erat, tum deinceps singulae legiones,

id. 9, 6, 1:

primo... deinde... tum... tum,

id. 21, 22, 8; id. praef. 9; 3, 28, 8: 5, 39, 7;

23, 23, 6: deinde... deinde... Tum... post quas, etc.,

Curt. 3, 3, 24: primum... deinde... deinde... tum... postea, Masur. Gabin. ap. Gell. 5, 13, 5; Gai. Inst. 4, 60.—

So in partic.: tum (also hic, et;

not deinde or postea), to denote the succession of speakers in dialogue: immo duas dabo, inquit adulescens... Tum senex ille: Si vis, inquit, quattuor sane dato,

Plaut. Stich. 4, 1, 46 dub.:

tum Piso... inquit, etc. Tum Quintus... inquit, etc. Hic ego... inquam, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Piso... inquit, etc. Et ille ridens... inquit, etc. Tum Piso exorsus est, etc.,

Cic. Fin. 5, 1, 2 sqq.:

tum Atticus... inquit, etc. Tum ille... inquit, etc. Tum Brutus, etc. Tum ille, etc. Tum Atticus, etc. Tum Pomponius... inquit, etc.,

id. Brut. 3, 11 sqq., and through the whole treatise; cf. id. Ac. 1, 2, 4; 1, 3, 9; 1, 4, 13; 1, 12, 43 and 44; 2, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 15 sqq.; id. Rep. 1, 13, 19 sqq.; Liv. 7, 10, 2 sqq.; 23, 12, 8; Tac. Dial. 3; 15; 25; 42; Gell. 3, 1, 11 sqq.; 18, 1, 9 sqq.; Ov. M. 14, 594.—

Transf., of sequence or succession of thought, passing into mere co-ordination (v. C. 2. b, g), then... again... furthermore:

qui mi in cursu obstiterit, faxo vitae is obstiterit suae. Prius edico ne quis, etc. Tum pistores scrofipasci qui, etc. Tum piscatores.... Tum lanii autem qui, etc.,

Plaut. Capt. 4, 2, 28; 4, 2, 34; 4, 2, 39: (res familiaris) primum bene parta sit, tum quam plurimis se utilem praebeat, deinde augeatur ratione, diligentia, etc., Cic. Off. 1, 26, 92; id. Ac. 2, 47, 146; id. Tusc. 1, 28, 68 sq.; 5, 40, 117; id. Ac. 2, 10, 30; id. de Or. 1, 42, 190; id. Cat. 4, 3, 5; id. Agr. 1, 2, 5; id. Clu. 2, 6; Liv. 3, 26, 11.—

Hence, as co-ordinating conjunction, introducing an additional assertion, or thought.

Alone, = praeterea, and then, besides, also, moreover, on the other hand (freq. in ante-class. style and in Cic.;

rare in Livy and post-Aug. prose): argenti aurique advexit multum, lanam purpuramque multam... tum Babylonica peristromata, etc.,

Plaut. Stich. 2, 3, 54; id. Rud. 2, 4, 10; id. Bacch. 4, 3, 71; 4, 8, 17; id. Ps. 3, 2, 78; id. Aul. 1, 2, 6; 1, 3, 16; id. Men. 5, 5, 41; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 15; 4, 2, 3; Ter. And. 1, 5, 27; 1, 2, 21; 2, 3, 7; id. Eun. prol. 4; 5, 6, 15; id. Heaut. 2, 1, 16; Lucr. 4, 680; cf. id. 1, 494; 4, 1152:

magnum ingenium L. Luculli, magnumque optimarum artium studium, tum omnis ab eo percepta doctrina... caruit omnino rebus urbanis,

Cic. Ac. 2, 1, 1; 2, 14, 43; id. Div. 1, 24, 50; 1, 42, 94; id. de Or. 1, 46, 201; id. Off. 1, 6, 19; id. Fin. 1, 6, 21; 2, 16, 53; id. Leg. 1, 5, 17; 1, 9, 26; id. Rab. Post. 14, 40; id. Phil. 13, 12, 26:

altera ex parte Bellovaci instabant, alteram Camulogenus tenebat: tum legiones a praesidio interclusas maximum flumen distinebat,

Caes. B. G. 7, 59; id. B. C. 3, 49: naves convenerunt duae Punicae quinqueremes;

duae ab Heraclea triremes... tum quinque Rhodiae quadriremes,

Liv. 42, 56, 6; 1, 40, 4; Sen. Vit. Beat. 3, 4; Just. 5, 10, 3.—Sometimes connecting two terms of the same clause, with the force of cum... tum (v. infra, 3. d.):

quot me censes homines jam deverberasse, hospites tum civis?

Ter. Phorm. 2, 2, 14:

faciendum est igitur nobis ut... veteranorum, tum legionis Martiae quartaeque consensus... confirmetur,

Cic. Phil. 3, 3, 7; Liv. 28, 43, 1 (in co-ordination often with etiam, autem, and sometimes with praeterea and porro; v. III. infra).—

Tum as correlative of a preceding tum.

With an added assertion or thought: ita est haec hominum natio: voluptarii atque potatores, Tum sycophantae... plurimi In urbe habitant;

tum meretrices mulieres Nusquam perhibentur blandiores gentium,

Plaut. Men. 2, 1, 35; id. Ep. 2, 2, 28; id. Mil. 3, 1, 100; 3, 1, 102.—

Tum... tum = nunc... nunc (modo... modo), sometimes... sometimes, now... now, at one time... at another (freq. in Cic., not in Caes., rare in Liv., and very rare in postAug. writers):

tum huc, tum illuc inretitos impedit piscis,

Plaut. Truc. 1, 1, 17:

tum hoc mihi probabilius, tum illud videtur,

Cic. Ac. 2, 43, 134:

mihi... tum hoc tum illud probabilius videtur,

id. Off. 3, 7, 33; so id. Am. 4, 13; id. Sen. 13, 45; id. Top. 7, 31; id. N. D. 2, 19, 49:

(alvus) tum restringitur, tum relaxatur,

id. ib. 2, 54, 136; id. Rep. 3, 13 (14), 23; id. Leg. 2, 7, 16; id. Or. 63, 212; id. Sen. 3, 7; id. Inv. 1, 37, 66:

dictator tum appellare tum adhortari milites,

Liv. 8, 39, 4; Suet. Ner. 1; Gell. 1, 11, 15.—Tum may be repeated several times:

plerique propter voluptatem tum in morbos graves, tum in damna, tum in dedecora incurrunt,

Cic. Fin. 1, 14, 47; 3, 7, 26;

so three times,

id. N. D. 1, 12, 29; 1, 14, 37; 1, 15, 39; id. Inv. 1, 52, 98; id. Or. 3, 45, 177; id. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 2, 17, 43; id. Top. 25, 96;

four times,

id. N. D. 1, 43, 120; 2, 20, 52; 2, 39, 101; id. Verr. 2, 4, 34, § 75;

five times,

id. N. D. 2, 5, 14; id. Inv. 1, 13, 17; 1, 41, 76; id. Verr. 2, 5, 36, § 94;

six times,

id. ib. 1, 53, 120;

seven times,

Quint. 9, 4, 133;

nine times,

Cic. N. D. 2, 50, 51.—And in chronological order (to be distinguished from the instances B. 2. a and g):

Atheniensium (rem publicam constituerunt) tum Theseus, tum Draco, tum Solo, tum Clisthenes, tum multi alii,

at different times, successively, Cic. Rep. 2, 1, 2.—

Preceded or followed by other co-ordinate words (alias, modo, aliquando, aut... aut, nunc... nunc):

ex quo intellegitur qualis ille sit quem tum moderatum, alias modestum, tum temperantem, alias constantem continentemque dicimus,

Cic. Tusc. 4, 16, 36:

tum... tum... aliquando,

id. Div. 2, 2, 6:

tum... tum... aut... aut,

id. Or. 61, 204:

modo... tum autem,

id. N. D. 2, 40, 142:

nunc... nunc... tum... tum,

Flor. 1, 17, 5.—

Tum... tum = et... et, both... and, not only... but also, partly... partly, without regard to time, the second term being frequently strengthened by etiam (mostly post-Aug.):

Milo Compsam oppugnans, ictusque lapide tum Clodio, tum patriae, quam armis petebat, poenas dedit,

Vell. 2, 68, 3:

Muciam et Fulviam, tum a patre, tum a viro utramque inclitam,

Val. Max. 9, 1, 8:

Caesar Pompejo tum proprias, tum etiam filiae lacrimas reddidit,

id. 5, 1, 10; Quint. 7, 3, 18; Sen. Q. N. 4, 2, 28; id. Clem. 1, 19, 2; Front. Aquaed. 1; Tac. A. 12, 33; Suet. Tit. 3; Nep. praef. 8;

and with etiam,

Val. Max. 2, 2, 8; 5, 9, 1; 7, 6 prooem.; Nep. Them. 2, 3.—

As correlative with a preceding cum, introducing particular after a universal or a stronger or more important assertion after a weaker or less important.

Connecting complete sentences with different predicates, cum... tum = as... so, while... (tum being not translated; ante-class. cum always with indic.; class. with subj. or indic.):

quom antehac te amavi, et mihi amicam esse crevi... tum id mihi hodie aperuisti,

Plaut. Cist. 1, 1, 2; id. Truc. 4, 1, 6:

quom id mihi placebat, tum uno ore omnes omnia Bona dicere,

Ter. And. 1, 1, 69; id. Phorm. 1, 4, 10:

quae cum res tota ficta sit pueriliter, tum ne efficit quidem quod vult,

Cic. Fin. 1, 6, 19; id. Tusc. 5, 39, 13; id. Fam. 13, 16, 1; and so with subj., id. N. D. 1, 1, 1; id. Off. 3, 2, 5; id. Lael. 7, 23; id. Brut. 39, 145; 11, 250:

cum omnium rerum simulatio est vitiosa, tum amicitiae repugnat maxime,

id. Lael. 25, 91; id. Div. 2, 27, 58; and so with indic., id. Planc. 33, 80; id. Tull. 4, 8; id. Div. in Caecil. 20, 65; id. Sest. 1, 2; id. Fam. 16, 4, 4:

haec cum merito ejus fieri intellegebat, tum magni interesse arbitrabatur, etc.,

Caes. B. G. 5, 4; 3, 16; id. B. C. 1, 58; Liv. 3, 34, 1; 4, 53, 4.—

Clauses with the same predicate, which is placed after the first clause (always with indic.):

nam mihi, cum multa eximie divineque videntur Athenae tuae peperisse, tum nihil melius illis mysteriis quibus, etc.,

Cic. Leg. 2, 14, 36; id. Tusc. 4, 18, 42; id. Phil. 2, 5, 12; Liv. 4, 46, 10; 6, 38, 10.—

Clauses with a common predicate placed before both co-ordinate terms, cum... tum = not only, but also; as... so especially:

visa est Arcesilae cum vera sententia, tum honesta et digna sapiente,

Cic. Ac. 2, 24, 77; id. Fin. 1, 16, 51; 2, 35, 119; 3, 1, 3:

movit patres conscriptos cum causa tum auctor,

Liv. 9, 10, 1; 4, 57, 2; Suet. Ner. 46 init. —

With a common predicate after both co-ordinate terms:

quom virum tum uxorem, di vos perdant,

Plaut. Men. 4, 2, 103:

luxuria cum omni aetati turpis tum senectuti foedissima est,

Cic. Off. 1, 34, 123; id. Clu. 59, 161; id. Verr. 2, 1, 34, § 86; id. N. D. 1, 21, 57; id. Deiot. 9, 26; id. Clu. 16, 46:

concitatos animos flecti quam frangi putabat cum tutius tum facilius esse,

Liv. 2, 23, 15; 6, 9, 8; 1, 57, 1; 10, 26, 13; Tac. Dial. 5.—With tum several times repeated:

quem pater moriens cum tutoribus et propinquis, tum legibus, tum aequitati magistratuum, tum judiciis vestris commendatum putavit,

Cic. Verr. 2, 1, 58, § 151; cf. esp. id. Planc. 40, 95. —

Tum, in this construction, is freq. strengthened,

By vero:

cum haec sunt videnda, tum vero illud est hominis magni, etc.,

in particular, Cic. Clu. 58, 159; id. Mur. 27, 55; id. Phil. 3, 5, 12; 7, 3, 9; cf. id. Or. 1, 23, 106; 3, 16, 60; Liv. 34, 39, 9; Quint. 12, 1, 25.—

By maxime, above all, most of all, especially, chiefly:

cum omnibus in rebus temeritas in adsentando turpis est, tum in eo loco maxime in quo ju dicandum est quantum, etc.,

Cic. Div. 1, 4, 7; id. Tusc. 4, 1, 1; 5, 12, 36; id. Rosc. Am. 25, 69:

cum infamia atque indignitas rei impediebat, tum maxime quod, etc.,

Caes. B. G. 7, 56; Sall. J. 43, 5; Liv. 1, 8, 2; Suet. Claud. 30; Quint. 6, 1, 29.—

By praecipue, especially, chiefly, above all:

cum omnium sociorum provinciarumque rationem diligenter habere debetis, tum praecipue Siciliae,

Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2; id. Fam. 13, 11, 3:

fortuna quae plurimum potest cum in reliquis rebus, tum praecipue in bello,

Caes. B. C. 3, 68; Liv. 22, 43, 11; 1, 40, 3; Quint. 1, 1, 29; 1, 10, 13; 5, 10, 106; Plin. Ep. 4, 3, 2.—

By inprimis, chiefly, principally:

cum multa non probo, tum illud inprimis quod, etc.,

Cic. Fin. 1, 6, 18; id. Fam. 12, 22, 3.—

By cumprimis, chiefly, principally: quapropter bene cum superis de rebus habenda Nobis est ratio... tum cumprimis Unde anima atque animi constet [p. 1910] natura videndum, Lucr. 1, 131.—

By certe, especially, at least, assuredly:

at cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis,

Cic. Fin. 4, 5, 13; id. Fam. 7, 4; cf. Quint. 2, 1, 10.—

By nimirum, assuredly, undoubtedly:

cum plurimas... commoditates amicitia contineat, tum illa nimirum praestat omnibus quod, etc.,

Cic. Am. 7, 23. —

By etiam, besides, as well:

cum omnes omnibus ex terris homines improbos audacesque collegerat, tum etiam multos fortes viros et bonos... tenebat,

Cic. Cael. 6, 14; id. Ac. 2, 10, 31; id. Tusc. 1, 1, 2:

quos tu cum memoriter, tum etiam erga nos amice et benevole collegisti,

id. Fin. 1, 10, 34; id. Verr. 2, 3, 23, § 56:

cum sua virtute, tum etiam alienis vitiis,

id. Leg. 23, 67; id. Fin. 2, 12, 38; id. N. D. 2, 37, 95; id. de Or. 3, 60, 225; Liv. 1, 21, 2; 7, 23, 6; 7, 32, 10; Val. Max. 7, 2, 3; 3, 2, 10; 9, 6, 3; Quint. 9, 1, 20; 9, 4, 143.—

By quoque, also, besides, as well:

cum potestas major, tum vir quoque potestati par hostes trans Anienem submovere,

Liv. 4, 17, 11; 1, 22, 2; cf. Quint. 12, 10, 72.—

By et, also, besides, too:

cujus mortem cum luctus civitatis, tum et dictaturae undecim insignem fecere,

Just. 19, 1, 7.—

By praeterea, moreover, besides:

dicimus C. Verrem cum multa libidinose fecerit, tum praeterea quadringentiens sestertium ex Sicilia abstulisse,

Cic. Verr. 1, 18, 56.

Tum as correlative of dependent clauses (freq. in ante - class. writings and Cic., rare in post-Aug. writings).

With temporal clauses, introduced by cum, = at the time when, at a time when.

Referring to definite past time.

Tum as antecedent of cum:

jam tum cum primum jussit me ad se arcessier, Roget quis, Quid tibi cum illa?

Ter. Eun. 3, 3, 4; id. Heaut. 2, 3, 21:

qui (Hercules) tum dolore frangebatur cum immortalitatem ipsa morte quaerebat,

Cic. Tusc. 2, 8, 20:

bene apud majores nostros senatus tum cum florebat imperium decrevit ut, etc.,

id. Div. 1, 41, 91; id. Phil. 2, 44, 114; id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 2, 66, § 160; id. Clu. 33, 89; id. Verr. 1, 2, 5; id. Brut. 2, 7; 23, 89; id. Off. 3, 27, 100; id. Agr. 2, 24, 64; id. Phil. 2, 39, 100; 3, 4, 11:

tum mittendos legatos fuisse cum Perseus Graecas urbes obsideret,

Liv. 45, 3, 7:

tum cum Vipereos sparsi... dentes,

Ov. M. 4, 572; id. H. 3, 23; Val. Max. 6, 1, 12.—After pluperf.:

nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant scimus Romae solutione impedita fidem concidisse,

Cic. Imp. Pomp. 7, 19; Val. Max. 3, 6, 1; 2, 8, 15 fin. —Tum inserted in the temporal clause:

cum Davo egomet vidi jurgantem ancillam... quom ibi me adesse neuter tum praesenserat,

Ter. And. 5, 1, 20.—

Tum, introducing the apodosis of the temporal clause (generally not transl. in Engl.).

Of coincident events, cum... tum = while: quom genui tum morituros scivi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. Rel. v. 361 Vahl.); Ter. Phorm. 3, 2, 18:

cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,

Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Agr. 2, 11, 26; id. Cael. 26, 63; id. Phil. 3, 5, 13:

cum pavida mulier nullam opem videret, tum Tarquinius fateri amorem, orare, etc.,

Liv. 1, 58, 3; 5, 11, 4. —

Tum = deinde, usu. after a pluperf.:

id cum Sulla fecisset, tum ante oppidum Nolam Samnitium castra cepit,

Cic. Div. 1, 33, 72; id. Brut. 92, 319; id. Ac. 2, 3, 9; 2, 3, 15; id. Fin. 1, 8, 26; id. Tusc. 4, 20, 45; id. Div. 1, 25, 53; 2, 2, 7; id. Rep. 2, 25, 47; Liv. 21, 11, 8; cf. id. 1, 26, 7; 23, 22, 4.—Inserted in the apodosis:

cum jam humanae opes egestae a Veis essent, amoliri tum deum dona,

Liv. 5, 22, 3.—

Referring to definite present time:

quem esse negas, eundem esse dicis. Cum enim miserum esse dicis, tum eum qui non sit, dicis esse,

Cic. Tusc. 1, 6, 12.—

Referring to indefinite time.

As antecedent of the clause, = at the time when, at a time when, whenever: hominum inmortalis est infamia;

etiam tum vivit quom esse credas mortuam,

Plaut. Pers. 3, 1, 28; id. As. 1, 3, 55; id. Merc. 3, 2, 7; Cato, R. R. 31:

nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit Cum pariter mens et corpus sopita quiescunt,

Lucr. 3, 919; 4, 444; 4, 455;

4, 1166: omnis praedictio mali tum probatur cum ad praedictionem cautio adjungitur,

Cic. Div. 2, 25, 54; id. Fin. 2, 32, 104; id. N. D. 2, 3, 9: tum cum sine pondere suci Mobilibus ventis arida facta volant, Ov. H. 5, 109; Cic. Ac. 1, 12, 44; 2, 27, 88; id. Fin. 4, 8, 20; id. Tusc. 3, 9, 20; 5, 26, 73; id. N. D. 1, 4, 9; id. Off. 1, 27, 93.—Tum maxime... cum plurimum = eo magis quo magis:

eam (partem animi) tum maxime vigere cum plurimum absit a corpore,

Cic. Div. 1, 32, 70; so, cum maxime... tum maxime; v. b. a foll.—

Tum introducing the apodosis.

As coincident:

quom amamus, tum perimus,

Plaut. Truc. 1, 2, 94:

ulmus, cum folia cadunt, tum iterum tempestiva est,

Cato, R. R. 17; so id. ib. 155 (156):

cum ea quae quasi involuta fuerunt, aperti sunt, tum inventa dicuntur,

Cic. Ac. 2, 8, 26; id. Fin. 5, 10, 29; 1, 17, 57; id. N. D. 2, 52, 129; 1, 19, 49; id. Imp. Pomp. 6, 15.—Cum maxime... tum maxime = quo magis eo magis:

nam quom pugnabant maxume, ego tum fugiebam maxume,

Plaut. Am. 1, 1, 45:

quamobrem omnes, cum secundae res sunt maxume, tum maxume Meditari secum oportet, etc.,

Cic. Tusc. 3, 14, 30 poet. —

As subsequent:

ad legionem quom itum, adminiculum eis danunt tum jam aliquem cognatum suum,

Plaut. Most. 1, 2, 47:

eo cum accessit ratio argumentique conclusio... tum et perceptio eorum omnium apparet,

Cic. Ac. 2, 10, 30; 2, 41, 128; id. Fin. 5, 9, 24; 1, 20, 69; 5, 15, 41; id. Tusc. 1, 4, 8; 1, 24, 58; 3, 2, 3; id. N. D. 2, 48, 123; id. Div. 2, 19, 44.—

Referring to future time.

Tum as antecedent of cum:

quom mi haec dicentur dicta, tum tu, furcifer, quasi mus in medio pariete vorsabere,

Plaut. Cas. 1, 51; id. Bacch. 3, 4, 20:

non committam ut tum haec res judicetur cum haec frequentia Roma discesserit,

Cic. Verr. 1, 18, 54; id. Agr. 2, 17, 44; 2, 25, 67; id. Fin. 4, 22, 62; id. Tusc. 1, 20, 46; Liv. 23, 13, 4; 41, 10, 7; Ov. M. 2, 651; id. H. 15, 293; Nep. Them. 6, 5.—

Tum introducing the apodosis:

quom videbis, tum scies,

Plaut. Bacch. 1, 2, 37; 4, 6, 30:

de quo cum perpauca dixero, tum ad jus civile veniam,

Cic. Leg. 1, 12, 34; id. Clu. 2, 6; 4, 9; Liv. 3, 56, 10.—

With temporal clause, introduced by ubi.

Tum as antecedent of the clause (very rare):

vitem novellam resecare tum erit tempus ubi valebit,

Cato, R. R. 33:

tum tu igitur demum id adulescenti aurum dabis, ubi erit locata virgo in matrimonium?

Plaut. Trin. 3, 3, 52.—

Tum introducing the apodosis.

Referring to definite past time (tum always = deinde):

ubi eorum dolorem majorem quam ceterorum cognovi, tum meum animum in illos, tum mei consilii causam proposui, tum eos hortatus sum, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 63, § 140; Sall. J. 94, 3:

ubi illuxit, et Romanis Punica et Gallica arma cognita, tum dubitationem exemere,

Liv. 25, 10, 5; 1, 9, 10; 4, 57, 3; 9, 43, 16; 21, 25, 12; 23, 11, 4.—

Referring to indefinite time:

post ubi tempust promissa jam perfici, Tum coacti necessario se aperiunt,

Ter. And. 4, 1, 8: Cato, R. R. 3 init.; 17:

ubi jam morbi se flexit causa... Tum quasi vaccillans primum consurgit,

Lucr. 3, 503; 6, 129; 6, 526.—

Referring to future time:

otium ubi erit, tum tibi operam ludo et deliciae dabo,

Plaut. Rud. 2, 4, 13; id. Stich. 4, 2, 14:

ubi tu voles, Ubi tempus erit, sat habet si tum recipitur,

Ter. Eun. 3, 2, 32; Plaut. Truc. 4, 4, 18; id. Bacch. 4, 3, 72; id. Pers. 4, 7, 19; id. Cas. 3, 2, 27:

ut ubi id interrogando argumentis firmavero, tum testes ad crimen accommodem,

Cic. Verr. 1, 18, 55:

ubi haerere jam aciem videris, tum terrorem equestrem infer,

Liv. 6, 12, 10; 22, 55, 8.—

With a temporal clause introduced by postquam.

Tum as antecedent of the clause (very rare):

Flaminius qui ne quieto quidem hoste ipse quieturus erat, tum vero postquam res sociorum ante oculos prope suos ferri vidit, suum id dedecus ratus, etc.,

Liv. 22, 3, 7; Val. Max. 3, 8, 1 (v. infra, III. A. 2. a. b).—

Tum introducing the apodosis (always = deinde).

Referring to definite past time:

posteaquam e portu piratae exierunt, tum coeperunt quaerere homines, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 38, § 100; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40 (al. tunc):

postquam satis virium collectum videbat, tum ex suis unum sciscitatum Romam ad patrem misit,

Liv. 1, 54, 5; 3, 66, 5; 6, 13, 4; 22, 48, 4; 25, 10, 6; Gell. 5, 3, 6.—

Referring to indefinite time: postquam vero commoditas quaedam... dicendi copiam consecuta est, tum ingenio freta malitia pervertere urbes adsuevit, Cic. Inv. 1, 2, 3.—

With a temporal clause introduced by ut.

Tum as antecedent of the clause (very rare):

tum vero ingentem gemitum dat Ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici... conspexit,

Verg. A. 1, 485; cf. id. ib. 12, 218.—

Tum introducing the apodosis.

Of definite past time:

nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi, puto, prae timore hic excidisse Cistellam,

Plaut. Cist. 4, 2, 46:

sed ut intellectum est quantam vim haberet accurata... oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt,

Cic. Brut. 8, 30; id. Phil. 9, 4, 9; Liv. 24, 44, 10; id. 21, 54, 9; 23, 34, 6.—

Referring to future time:

neque ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,

Cic. de Or. 2, 34, 146:

traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum, si eam Romanus rite emisisset, victoriam de Vejentibus dari (= si quando),

Liv. 5, 15, 11 Weissenb. ad loc.—

With a temporal clause introduced by quando.

Tum as antecedent of the clause.

Of definite past time:

auctoritatem senatus exstare sentio, tum, quando Alexandro mortuo, legatos Tyrum misimus,

Cic. Agr. 2, 16, 41.—

Of future time:

at scire tum memento quando id quod voles habebis,

Plaut. Capt. 2, 1, 41; id. Mil. 3, 1, 213; id. Most. 3, 1, 136; id. Men. 5, 7, 57:

utinam tum essem natus quando Romani dona accipere coepissent,

Cic. Off. 2, 21, 75.—

Tum introducing the apodosis.

Of indefinite time (quando = whenever):

quando esurio tum crepant (intestina),

Plaut. Men. 5, 5, 27; id. Truc. 1, 1, 15; id. Ps. 4, 7, 85:

quando mulier dotem marito dabat, tum quae ex suis bonis retinebat reciperare dicebatur,

Gell. 17, 6, 6; 7 (6), 14, 4.—

Of future time:

at tu, quando habebis, tum dato,

Plaut. Men. 3, 3, 23:

quando ab eadem parte sol eodemque tempore iterum defecerit, tum signis omnibus ad principium revocatis, expletum annum habeto,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

quando mihi usus venerit, tum quaeram ex te atque discam,

Gell. 6 (7), 17, 4.—

In the apodosis after simul ac:

an simul ac nubes successere, ipse in eas tum Descendit (Juppiter), prope ut hinc teli determinet ictus?

Lucr. 6, 402.—

With a temporal clause introduced by dum.

Tum as antecedent:

sanctius visum est nomen Augusti, ut scilicet jam tum dum colit terras, ipso numine ac titulo consecretur,

Flor. 2, 33, 66 (4, 12, 66).—

Tum introducing the apodosis:

dum habeat, tum amet,

Plaut. Truc. 2, 1, 23:

dum se glomerant... tum pondere turris Procubuit,

Verg. A. 9, 540.—

As antecedent of quamdiu:

qui cum tibi amicus non modo tum fuerit quamdiu tecum in provincia fuerit, verum etiam nunc sit cum, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 24, § 58.—

Denoting a logical consequence after quando and cum:

quando ergo erga te benignus fui... tum te mihi benigne itidem addecet... referre gratiam,

Plaut. Rud. 5, 3, 35:

cum magnus numerus deesset, tum iste homo nefarius in eorum locum... substituere coepit cives Romanos,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72.—

After relative clauses denoting time: qua tempestate Paris Helenam innuptis junxit nuptiis, Ego tum gravida expletis jam fere ad pariendum mensibus, Poet. ap. Cic. de Or. 3, 58, 219 (Trag. Rel. p. 246 Rib.).—

With conditional clauses.

With a conditional clause introduced by si, sin, ni (not nisi).

Tum as antecedent of clause:

tum pol ego interii, homo si ille abiit,

Plaut. Ps. 4, 1, 6; id. Men. 2, 2, 71; Ter. Heaut. 4, 3, 40:

si tenuis causa est, tum etiam argumentandi tenue filum,

Cic. Or. 36, 124; id. Rep. 1, 40, 62; 2, 9, 15; id. Fin. 1, 19, 63; id. N. D. 1, 6, 13; id. Verr. 2, 3, 47, § 112:

tum vero ego nequiquam Capitolium servaverim si civem in servitutem duci videam,

Liv. 6, 14, 4; 3, 9, 11; 6, 14, 4; 7, 34, 14; Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14; Gell. 2, 12, 1 sq.; 4, 13, 1; 14, 2, 21.—

Tum introducing the apodosis:

si triduum hoc hic erimus, tum arbores in te cadent,

Plaut. Men. 2, 3, 30; id. Rud. 5, 2, 59; 3, 4, 49; id. As. 1, 3, 89; id. Rud. 1, 3, 13; id. Ps. 4, 1, 1; 4, 1, 48 (39); Ter. Eun. 2, 3, 64; 3, 1, 17; id. Phorm. 1, 3, 19; Cato, R. R. 26; cf. id. ib. 27:

quod si, ut spero, cepero, tum vero litteras publice mittam,

Cic. Fam. 2, 10, 3; id. Div. 1, 44, 100; cf. id. Ac. 2, 10, 32; id. Fin. 2, 4, 79; id. N. D. 3, 36, 87; id. Rep. 1, 43, 66: id. [p. 1911] Rosc. Am. 49, 142:

si dimicandum erit, tum tu in novissimos te recipito,

Liv. 7, 40, 13; 8, 10, 12; Hor. S. 1, 2, 97; Ov. M. 7, 32.—

Esp., denoting the consequences of perjury in ancient formulas of oaths: si ego injuste illos homines dedier mihi exposco, tum patriae compotem me numquam siris esse,

Liv. 1, 32, 7; 1, 24, 8; 22, 53, 11; hence, quid si falles? Me. Tum Mercurius Sosiae iratus siet, Plaut. Am. 1, 1, 239; 3, 2, 52; id. Aul. 4, 10, 50; cf. also Liv. 3, 64, 10.—

With a condition contrary to fact.

Tum, antecedent of clause:

tum esset ostentum, si anguem vectis circumplicavisset,

Cic. Div. 2, 28, 62; id. Verr. 2, 2, 68, § 164:

tum id audirem si tibi soli viveres,

id. Marcell. 8, 25; id. Fin. 4, 13, 33; id. Div. 2, 35, 73.—

Tum introducing the apodosis:

si quidem me amaret, tum istuc prodesset,

Ter. Eun. 3, 1, 56:

quodsi omnia nobis quae ad victum pertinent. suppeditarentur, tum optimo quisque ingenio, totum se in cognitione et scientia collocaret,

Cic. Off. 1, 44, 158. —

After an abl. absol.

With perfect participles (= postquam or cum... tum), mostly with denique, vero, demum.

Referring to definite past time:

ut morte ejus nuntiata tum denique bellum confectum arbitraretur,

Cic. Mur. 16, 34:

sed confecto proelio tum vero cerneres quanta vis animi fuisset in exercitu Catilinae,

Sall. C. 61, 1:

ita rebus divinis peractis tum de bello deque republica dictator rettulit,

Liv. 22, 11, 1; 2, 29, 1; 2, 29, 3; 3, 56, 1; 5, 50, 8; Plin. 11, 20, 22, § 68.—

Referring to indefinite time:

hisce omnibus rebus consideratis, tum denique id quod primum est dicendum, postremum soleo cogitare, quo utar exordio,

Cic. Or. 2, 77, 315.—

Referring to future time (the abl. absol. = a fut. perf.):

ita prope XL. diebus interpositis tum denique se responsuros esse arbitrantur,

Cic. Verr. 1, 10, 31; 1, 18, 54; id. Fin. 4, 13, 32; id. Scaur. Fragm. 10, 22.—

With pres. participles (post-class.):

tacentibus cunctis, tum ipse (dixit), etc.,

Just. 12, 15, 6.

Particular connections.

With other particles of time.

Jam tum, already at that time, i. e. earlier than might be anticipated:

jam tum erat suspitio Dolo malo haec fieri,

Ter. Eun. 3, 3, 8; cf. id. ib. 4, 4, 58; id. Phorm. 5, 8, 34:

quippe etenim jam tum divom mortalia saecla Egregias animo facies vigilante videbant,

Lucr. 5, 1169; 5, 1037:

ut mihi jam tum divinasse ille (Romulus) videatur hanc urbem sedem aliquando summo esse imperio praebituram,

Cic. Rep. 2, 5, 10; 2, 7, 12; id. Div. 2, 57, 118; id. Tusc. 4, 2, 4:

jam tum in Palatio monte Lupercal hoc fuisse ludicrum ferunt,

Liv. 1, 5, 1; 1, 7, 16; 1, 41, 7; 10, 21, 14;

24, 49, 1: ut jam tum qualis futurus esset ostenderet,

Suet. Dom. 1; Curt. 4, 6, 29.—

Tum demum and tum denique, then only, then at length, then at last, not till then, i. e. later than might be expected, implying delayed action.

Tum demum.

In gen.:

adversisque in rebus noscere qui sit. Nam verae voces tum demum pectore ab imo Eiciuntur,

Lucr. 3, 58:

tum demum Liscus, oratione Caesaris adductus, quod antea tacuerat proponit,

Caes. B. G. 1, 17; 5, 33; Sall. J. 46, 1:

nec ante in campum degressi sunt quam, etc. Tum demum castra Etruscorum pro moenibus Fidenarum posita,

Liv. 4, 17, 12; 45, 12, 6; 2, 20, 11; 5, 39, 2; 23, 19, 15 et saep.; Val. Max. 1, 6, 10; 1, 7, 4; Curt. 3, 12, 12; Tac. A. 3, 18; 3, 47.—

In partic., referring to clauses introduced by cum, ubi, si, or abl. absol. (v. II. A. B. L. M.), denoting absolute restriction to the terms of the clause:

imo etiam ubi expolivero, magis hoc tum demum dices,

Plaut. Poen. 1, 1, 60:

tum demum mihi procax Academia videbitur si aut consenserint omnes, aut, etc.,

Cic. N. D. 1, 6, 13:

cum is Casilini eo die mansurum dixisset, tum demum cognitus est error,

Liv. 22, 13, 8; Vell. 2, 115, 4; Val. Max. 3, 8, 1 fin.; 7, 2, 4; Curt. 3, 11, 6; Plin. Ep. 8, 20, 7.—

Sometimes = nunc demum (anteclass.): victus es, Chaline. St. Tum nos demum vivere. Olympio. Gaudeo, Plaut. Cas. 2, 6, 65.—

Tum denique.

In gen.:

tum denique tauros in gregem redigo,

Varr. R. R. 2, 5:

injecta glaeba tumulus is (locus) ubi humatus est vocatur, ac tum denique multa religiosa jura complectitur,

Cic. Leg. 2, 22, 57; id. Fin. 3, 22, 76; id. Tusc. 3, 26, 61: nequiquam temptati ut tum denique desisterent impediendo bello, Liv. 4, 55, 5; Ov. M. 4, 519; 7, 857; 10, 664.—

Referring to clauses with cum, etc. (v. II. A. B. L. M.):

tum denique homines nostra intellegimus bona quom quae in potestate habuimus ea amisimus,

Plaut. Capt. 1, 2, 33:

quo cum venerimus, tum denique vivemus,

Cic. Tusc. 1, 31, 75; 3, 31, 75; id. Leg. 2, 4, 10; id. Rep. 1, 6, 11; so,

tum denique si,

id. Fam. 14, 2, 3; id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29; id. Verr. 2, 2, 1, § 1:

indicandum primum fuisse, dein petendum praesidium, postremo ni impetraretur, tum denique querendum,

Liv. 23, 43, 2; Cato ap. Plin. 17, 18, 29, § 126 (for tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9, v. II. D. 2. a).—

Tum primum (rarely primo), then for the first time:

tum genus humanum primum mollescere coepit,

Lucr. 5, 1014:

ludorum gratia quos tum primum anniversarios in circo facere constituisset,

Cic. Rep. 2, 7, 12; id. Sen. 21, 78; Caes. B. G. 7, 11:

ponte sublicio tum primum in Tiberi facto,

Liv. 1, 33, 6; 2, 41, 3; 39, 22, 2; 2, 20, 6; 39, 49, 4; Vell. 2, 37, 5; Tac. A. 2, 27; id. H. 4, 57; Curt. 3, 12, 26. —

With deinde, hic, postea, with consecutive force emphatic.

Deinde tum (very rare):

primum ea quae sumus acturi cogitare debemus, deinde tum dicere ac facere,

Varr. L. L. 6, 6, 62.—

Tum deinde.

= tum demum or tum denique, then at length, not till then, then only:

nonne optime patronus occurrat prius conviciis luxuriae, etc., tum deinde narret de bonis Pallae? etc.,

Quint. 4, 2, 27; 12, 10, 11:

emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram: tum deinde lassam senectutem in otium referam,

Sen. Ep. 101, 4; Plin. 16, 44, 95, § 251.—So corresp. with cum:

quas cum solus pertulisset, tum deinde comitia collegae subrogando habuit,

Liv. 2, 8, 3 (Weissenb. demum, by conj.); Col. R. R. 1, 6, 13. —

= an emphatic deinde: nam praetermisit quod in prima parte sumere debuit;

tum deinde eodem ipso quod omiserat quasi proposito ad confirmandum aliud utitur,

Gell. 2, 8, 3; 13, 24 (23), 1; Just. 2, 1, 19.—

With hic:

hic tum repente Pacilius quidam accedit, ait, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94:

hic ego tum ad respondendum surrexi,

id. Clu. 18, 51; 27, 73:

hic tum injectus est hominibus scrupulus,

id. ib. 28, 76; id. Sest. 11, 25.—

Tum postea:

tum postea complorantibus nostris, dies quidem tandem inluxit,

Gell. 19, 1, 3; so id. 14, 3, 10 (for quid tum postea, v. D. 1.).—

With interim:

unum, alterum, tertium annum Sassia quiescebat... Tum interim, Q. Hortensio, Q. Metello coss.... despondet ei filiam suam,

Cic. Clu. 64, 179.—

With particles of emphasis.

Tum vero (sometimes tum enimvero or enimvero tum), then indeed, at that crisis, then if not before, etc., or merely = emphatic then, denoting either coincidence or sequence of action.

In gen.:

discedit a Melino Cluentia. Tum vero illa egregia mater palam exsultare... coepit,

Cic. Clu. 5, 14; 22, 61; id. Agr. 1, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 41, § 107:

semper equidem magno cum metu incipio dicere... tum vero ita sum perturbatus ut, etc.,

id. Clu. 18, 51:

tum vero dubitandum non existimavit quin ad eos proficisceretur,

Caes. B. G. 2, 8; 5, 37; id. B. C. 1, 82; 2, 42:

Aruns Tarquinius et Tullia minor... junguntur nuptiis. Tum vero in dies infestior Tulli senectus... coepit esse,

Liv. 1, 47, 1; 2, 22, 6; 4, 49, 13; 10, 19, 12; 21, 45, 9; 21, 58, 5; Ov. M. 2, 227; 7, 685; Curt. 4, 13, 1; 3, 11, 5; Tac. Agr. 37.—And in enumerations:

deinde... post autem... tum vero ipsam veterem Karthaginem vendunt,

Cic. Agr. 1, 2, 5.—

As correlative of temporal or conditional clauses, and after abl. absol.:

quod ubi Romam est nuntiatum, senatui metum injecit ne tum vero sustineri nec in urbe seditio, nec in castris posset,

Liv. 5, 7, 4; Sall. J. 94, 3:

tum vero... si,

Cic. Fin. 1, 19, 63; Liv. 6, 14, 4 (v. II. M. 1. a, b).—With cum, Liv. 32, 12, 1:

quae postquam frustra temptata rogumque parari... vidit, Tum vero gemitus... Edidit,

Ov. M. 2, 621; Sall. J. 106, 6; 84, 1; id. Cat. 51, 40; v. C. 1. b. (so, tum vero denique after ut, Cic. Phil. 9, 4, 9; v. II. D. 2. and M. 1.).—

Tum quidem, at that time, thereupon, then at least (usu. opposed to a later time): dixit sibi in somnis visum esse, etc. Et tum quidem incolumis exercitum liberavit; post triennium autem devovit se, etc., Cic. Div. 1, 24, 51; so,

actum quidem,

id. Fl. 25, 59; id. Lael. 11, 39:

et tum quidem ab Dio Perseus in interiora regni recepit se... post dies paucos, etc.,

Liv. 42, 39, 1; 1, 57, 10; 3, 2, 10;

7, 17, 3.—Often in resuming the narrative after a digression: ac tum quidem regem... filium appellat,

Curt. 4, 7, 25.—Merely emphatic:

Duillio Cornelioque coss. etiam mari congredi ausus est. Tum quidem ipsa velocitas classis comparatae victoriae auspicium fuit,

Flor. 1, 18 (2, 2), 7; so id. 1, 22 (2, 6), 20; 1, 40 (3, 5), 12.—With cum, Tac. Dial. 11.—

Ne tum quidem, not even then:

num quis horum miser hodie? Ne tum quidem, post spiritum extremum,

Cic. Tusc. 1, 37, 89; id. Div. 1, 26, 55; id. Verr. 2, 2, 40, § 98:

ubi ne tum quidem eos prodire intellexit,

Caes. B. G. 1, 50; 7, 53; Tac. H. 5, 21; Curt. 3, 2, 18.—With cum:

ille vere ne tum quidem miser cum ab Oroete in crucem actus est,

Cic. Fin. 5, 30, 92; so id. Tusc. 5, 20, 57; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; Liv. praef. 12; 39, 39, 11.—

Tum maxime (sometimes tum cummaxime).

Especially at that time, chiefly then: illi sumposia, nos convivia quod tum maxime simul vivitur, Cic. Fam. 9, 24, 35; id. Leg. 2, 11, 26.—With cum:

quae quidem vis tum maxime cognita est cum... M. Cato, legem suadens, in Galbam multa dixit,

Cic. Brut. 23, 89; id. Sest. 21, 47; id. Par. 4, 1, 29.—

Just then, just at that moment (not ante-Aug.):

regi, tum maxime captivos ex Illyrico vendenti,

Liv. 43, 20, 3; 1, 10, 1:

per totam aciem vulgatum est, castra amissa esse, et tum cummaxime ardere,

id. 40, 32, 1; so,

tum cummaxime,

id. 43, 7, 8:

corpus enim suum a caupone trucidatum tum maxime plaustro ad portam ferri,

Val. Max. 1, 7, ext. 10; 2, 10, 2; 3, 2, 2 fin.; Curt. 3, 4, 14; 6, 6, 10; Plin. 2, 63, 63, § 154; Quint. 2, 15, 30; 2, 61, 31; Suet. Caes. 65; id. Calig. 53.—So with cum:

et quod tum maxime Abydum oppugnaret cum rex ab Attalo et Rhodiis ultro se bello lacessitum diceret,

Liv. 31, 18, 2; Sen. Ira, 1, 15, 2.—

Strengthening the co-ordinate tum after cum, so especially; v. I. C. 3. e. b (for cum maxime... tum maxime and tum maxime... cum plurimum, v. II. A. 3. a. b.).—

Tum potissimum = tum maxime, just then (rare):

C. Caesar... tum potissimum acie commissa impeditos religione hostes vicit,

Front. Strat. 2, 1, 16.—

Etiam tum.

Even then:

etiam tum vivit cum esse credas mortuam,

Plaut. Pers. 3, 1, 28:

totum se Servilio etiam tum tradidit,

even then, at so late a time, Cic. Sest. 62, 130:

etiam tum cum verisimile erit,

id. Rosc. Am. 20, 57.— So with cum, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; id. Dom. 13, 23; id. Sest. 38, 81.—

Still, as yet (also as one word; cf. etiamtum, and v. the foll. additional passages), Cic. Verr. 2, 4, 19, § 41; id. Fin. 3, 14, 48; id. Rep. 2, 12, 24; id. Arch. 3, 5; id. de Or. 2, 3, 12; id. Brut. 20, 80; id. Off. 2, 14, 47; Caes. B. C. 3, 93; Liv. 5, 40, 10; Val. Max. 9, 6, 3; Tac. A. 3, 72; Suet. Claud. 27 fin.; id. Dom. 22.—

And with a negation, = nondum: ipsa ego non longos etiam tum scissa capillos,

not yet long, Ov. H. 8, 79.—

Tum etiam.

Followed by si or cum, even if, even when:

atque equidem filium Tum etiam si nolit, cogam,

Ter. Ad. 5, 3, 65:

qui tum etiam cum... circumfusi erant caligine,

Cic. Tusc. 1, 19, 45.—

Then also, then too, besides:

tum etiam illud cogitatote, sic vivere Cornelium ut, etc.,

Cic. Balb. 28, 65; id. N. D. 1, 16, 43; so id. Leg. 1, 13, 35; id. Fin. 2, 16, 53; Col. 12 praef.—

Tum quoque.

Also then, then likewise, then as before, then as on another occasion mentioned before: ceu lapidem si Percutiat lapis aut ferrum;

nam tum quoque lumen Exsilit,

Lucr. 6, 162:

tum quoque homini plus tribui quam nescio cui necessitati,

Cic. Prov. Cons. 11, 28:

tum quoque multis milibus Latinorum in civitatem acceptis,

Liv. 1, 33, 5; 2, 52, 2; 21, 22, 4; Caes. B. C. 3, 37; Ov. M. 14, 369.—

Even then, = etiam tum (rare):

et tamen tum quoque se absentes triumphare credunt,

Liv. 45, 38, 13; 39, 41, 3; 39, 47, 11; Ov. H. 17 (18), 190.—

In orat. obliq. (v. I. A. 2.), even now:

quod si Romani tum quoque aequa aspernarentur,

Liv. 42, 62, 7. —

= sic quoque, even under the circumstances, even as it was, etc. (v. sic, V. 3.): ut si effugium patuisset in publicum, impleturae urbem tumultu fuerint. Tum quoque [p. 1912] aliquotiens integro corpore evaserunt, Liv. 24, 26, 13; 40, 16, 6; 43, 4, 1;

9, 13, 9: tum quoque, amputata dextra, navem sinistra comprehendit,

Just. 2, 9, 18.—

Tum ipsum = eo ipso tempore, at the very time, just then, even then (only in Cic. in four passages; cf.:

nunc ipsum): tota igitur ratio talium largitionum vitiosa est, temporibus necessaria, et tum ipsum... moderanda est,

Cic. Off. 2, 17, 60:

quem quidem cum sua voluntate ex patria Karthaginem revertisset, tum ipsum cum vigiliis et fame cruciaretur, clamat virtus beatiorem fuisse quam Thorium,

id. Fin. 2, 20, 65 Madv. ad loc.:

tum ipsum cum immolare velis extorum fieri mutatio potest,

id. Div. 1, 52, 118:

ita (oratores), non injuria, quotienscunque dicerent, id quod aliquando posset accidere, ne tum ipsum accideret, timere,

id. Or. 1, 27, 123.—

Tum with co-ordinating particles.

Tum autem.

= praeterea, and then, besides (v. I. C. 1.): turpilucricupidum te vocant cives tui;

tum autem sunt alii qui te volturium vocant,

Plaut. Trin. 1, 2, 64:

oves scabrae sunt... Tum autem Surorum nemo exstat qui ibi sex menses vixerit,

id. ib. 2, 4, 141; id. Mil. 4, 2, 13; id. Pers. 4, 2, 3; id. Poen. 5, 5, 34; 5, 7, 22; Ter. And. 1, 5, 34; id. Eun. 5, 9, 7; id. Hec. 2, 1, 14; 3, 2, 10:

tum autem qui non ipso honesto movemur... callidi sumus, non boni,

Cic. Leg. 1, 14, 41; id. Or. 1, 58, 247; 2, 19, 80.—

= tum... tum:

visne igitur inter hos populos inambulantes, tum autem residentes quaeramus eisdem de rebus?

Cic. Leg. 1, 5, 15.—

= eo tempore, with autem as connective:

tum illic autem Lemnius... uxorem duxit, etc.,

Plaut. Cist. 1, 3, 25:

tum autem ex omnibus montibus nives proluit,

Caes. B. C. 1, 48.—

But in this instance:

uxori emunda ancilla'st: tum autem pluscula Supellectile opus est,

Ter. Phorm. 4, 3, 60; 5, 7, 25 sq.—

For tum etiam, v. B. 7. b.—

Tum praeterea:

nam tui similis est probe. Tum praeterea talem, nisi tu, nulla pareret filium,

Ter. Heaut. 5, 3, 20; so id. Ad. 3, 2, 47; id. Phorm. 3, 2, 33; Cic. Verr. 1, 18, 56 (v. I. C. 3. e. l).—

Tum porro:

tum porro venti magnam quoque tollere partem Umoris possunt,

Lucr. 6, 623; 4, 829 (827).—

Quid tum?

In dialogue, what then? what next? what further? novi ego hos pugnos meos. Ca. Quid tum? Th. Quid tum? Rogitas? Hisce ego, si tu me inritaveris, placidum te hodie reddam, Plaut. Curc. 5, 3, 49; so id. As. 2, 2, 83; Ter. Eun. 2, 2, 47; 3, 5, 66; id. Phorm. 3, 3, 8.—And strengthened:

quid tum postea?

Plaut. Trin. 3, 3, 41; id. As. 2, 2, 68; 2, 2, 79; Ter. Eun. 2, 3, 78; 4, 2, 9; 4, 7, 23; id. Ad. 4, 5, 15; id. Hec. 4, 1, 36: videsne abundare me otio? A. Quid tum? Cic. Tusc. 2, 11, 26.—

In imitation of a dialogue:

at mulctantur bonis exsules. Quid tum? Parumne multa de toleranda paupertate dicuntur?

Cic. Tusc. 5, 37, 107; so id. Quint. 22, 72; 27, 84; id. Verr. 2, 4, 59, § 132; id. Dom. 47, 123; id. Dejot. 7, 22; id. Phil. 1, 10, 26; Hor. S. 2, 3, 230.—

As emphatic co-ordinative in quoting the different items of a document, law, etc.: quive in senatu sententiam dixit, dixerit. Quid tum? Qui eorum coiit, coierit, etc., what next? i. e. and then, listen! Cic. Clu. 54, 148; so id. Agr. 1, 5, 16; 3, 3, 11; id. Mur. 12, 26; id. Fl. 23, 55.—

Tum temporis = eo tempore (post class. and rare; cf.:

tunc temporis): postera die civitas principem suum, ac tum temporis consulem in foro expectabat,

Just. 31, 2, 6.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):

postquam belligerant Aetoli cum Aleis,

Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.

ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:

alis rare,

Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:

alid more freq.,

Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:

aliae,

Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:

ali,

Lucr. 6, 1226:

alio,

Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:

aliae,

Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.

A.. In gen.:

eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,

Naev. Bell. Pun. 1, 16:

alios multos,

Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:

plures alios,

ib. ib. 12, 5:

cum aliis pluribus,

ib. Act. 15, 35:

an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?

Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:

dum aliud aliquid flagiti conficiat,

Ter. Phorm. 5, 2, 5:

nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 244:

nec quisquam alius affuit,

id. ib. 1, 1, 269:

panem vel aliud quidquam,

Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:

quidquid aliud dare,

Vulg. Lev. 22, 25:

ALIS NE POTESTO,

Inscr. Orell. 2488:

datum Mi esse ab dis aliis,

Plaut. Am. prol. 12:

adulescentulo in alio occupato amore,

Ter. And. 5, 1, 10:

aut aliae cujus desiderium insideat rei,

Lucr. 3, 918:

ne quam aliam quaerat copiam,

Ter. Heaut. 5, 1, 54:

nisi quid pater ait aliud,

id. And. 5, 4, 47:

si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,

Cic. Off. 1, 10, 33:

quodcumque alid auget,

Lucr. 5, 257:

Est alius quidam, parasitaster paululus,

Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:

tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,

Cic. Or. 71, 237:

L. Aemilius alius vir erat,

Liv. 44, 18:

Genus ecce aliud discriminis audi,

Juv. 12, 24:

alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,

Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:

nemo alius,

Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:

alius nemo,

Cic. Quinct. 76:

plus alimenti est in pane quam in ullo alio,

Cels. 2, 18:

aliud esse causae suspicamur,

Cic. Fl. 39:

Anne aliud tunc praefecti?

Juv. 4, 78:

estne viris reliqui aliud,

Sall. Fragm. 187, 19:

aliud auxilii,

Tac. A. 5, 8:

aliud subsidii,

id. ib. 12, 46:

alia honorum,

id. ib. 1, 9:

alia sumptuum,

id. ib. 15, 15:

sunt alia quae magis timeam,

Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:

haec aliaque,

Tac. H. 3, 51 al. —

Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?

Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):

ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,

Cic. Phil. 6, 6:

utar post alio, si invenero melius,

something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,

si in aliud tempus differetur,

Caes. B C. 1, 86:

an alium exspectamus?

Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:

siti magis quam alia re accenditur,

Sall. J. 89, 5:

neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,

Caes. B. C. 1, 85:

neque creatura alia poterit nos separare,

Vulg. Rom. 8, 39.

alius:

alius generis bestiae,

Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:

alius ingenii,

Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:

alius ordinis,

Amm. 30, 5, 10:

artificis aliusve,

Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:

alius coloris,

Non. p. 450:

nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,

Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—

In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.

With atque, ac, or et:

illi sunt alio ingenio atque tu,

Plaut. Ps. 4, 7, 35:

alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?

Ter. And. 3, 3, 13:

potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,

Cic. Or. 71, 237:

longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,

id. Att. 11, 10:

res alio modo est ac putatur,

id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,

Caes. B. G. 3, 28:

non alius essem atque nunc sum,

Cic. Fam. 1, 9:

longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,

Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:

alia atque antea sentiret,

id. Hann. 2, 2:

lux longe alia est solis et lychnorum,

is very different, Cic. Cael. 28.—

With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):

amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:

neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,

id. Fam. 7, 13:

erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,

id. de Or. 2, 12:

Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?

id. Phil. 8, 3:

nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,

id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:

quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?

id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:

pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,

Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:

Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,

id. Lys. 1, 4:

neque aliud huic defuit quam generosa stirps,

id. Eum. 1, 2:

Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,

Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;

Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,

Cic. Sest. 6, 13:

ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:

et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,

id. 2, 63; 31, 24:

sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,

id. 2, 29:

ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,

Suet. Caes. 20:

mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,

id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:

quid aliud quam ad bellum vocabantur?

Flor. 3, 23 med.; so,

Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?

Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:

te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

Plin. Ep. 7, 15, 2:

quod alium quam se cooptassent,

Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:

Quid te aliud sollicitat?

id. ib. 1, 2, 82:

Quid aliud tibi vis?

id. Heaut. 2, 3, 90:

Numquid vis aliud?

id. Eun. 1, 2, 111:

Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,

Juv. 12, 48:

Quid enim est aliud Antonius?

Cic. Phil. 2, 70:

Quid est aliud furere?

id. Pis. 47:

Quid est alia sinistra liberalitas?

Cat. 29, 15 al. —

With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):

qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,

other than, Plaut. Poen. prol. 22:

quod est aliud melle,

Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:

neve putes alium sapiente bonoque beatum,

Hor. Ep. 1, 16, 20:

alius Lysippo,

id. ib. 2, 1, 240:

accusator alius Sejano,

Phaedr. 3, prol. 41.—

With praeter:

nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,

Plaut. Am. 1, 1, 249:

nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,

Cic. Off. 2, 2, 5:

non est alius praeter eum,

Vulg. Marc. 12, 32:

rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?

Cic. de Or. 2, 69:

Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?

id. Clu. 62:

nec jam tela alia habebant praeter gladios,

Liv. 38, 21, 5.—

With extra (eccl. Lat.):

neque est alius extra te,

Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—

With absque (eccl. Lat.):

non est alius Deus absque te,

Vulg. 1 Par. 17, 20.—

With praeterquam:

cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,

Liv. 3, 40.

Esp.

In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:

quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?

Cic. Phil. 2, 111:

latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,

id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:

alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,

Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:

cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,

Cic. Fam. 15, 4, 8:

proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,

id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;

immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,

id. Tusc. 5, 13, 38:

principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,

Nep. Pelop. 1, 4:

nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,

Verg. E. 1, 65:

alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,

Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:

Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,

Caes. B. G. 1, 8:

Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,

Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:

castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,

Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:

alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,

Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;

alius autem pecuniam],

id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:

Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,

Juv. 14, 321:

Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,

Plin. Pan. 72:

aliud est male dicere, aliud accusare,

Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:

aliud est servum esse, aliud servire,

id. 5, 10, 60 al.:

jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,

Liv. 1, 12; cf. infra, e.—

Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.

Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?

one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:

fallacia alia aliam trudit,

Ter. And. 4, 4, 40:

fecerunt alii quidem alia quam multa,

Cic. Phil. 3, 20, 6:

signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,

some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:

alius in alia est re magis utilis,

id. Sex. Rosc. 111:

alius ex alia parte,

id. Verr. 1, 66:

dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,

Verg. G. 1, 276:

ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,

Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:

ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,

id. Q. Fr. 3, 1, 7:

habes Sardos venales, alium alio nequiorem,

one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un a

l'autre,

Caes. B. G. 2, 26 Herz.:

legiones aliae alia in parte resistunt,

id. ib. 2, 22:

alius alia causa illata,

id. ib. 1, 39:

cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,

Suet. Vesp. 6:

alius alii subsidium ferunt,

Caes. B. G. 2, 26:

alius alio more viventes,

each in a different way, Sall. C. 6, 2:

alius alii tanti facinoris conscii,

id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:

alii autem aliud clamabant,

Vulg. Act. 19, 32:

illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,

now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:

aliter ab aliis digeruntur,

id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:

equites alii alia dilapsi sunt,

some in this way, some in that, Liv. 44, 43:

cum alii alio mitterentur,

id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:

jussit alios alibi fodere,

Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—

Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:

ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,

Ter. Heaut. 3, 3, 37:

aliud ex alio succurrit mihi,

Cic. Fragm. C. 12:

alid ex alio reficit natura,

Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:

ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,

Cic. Tusc. 5, 24, 69:

alias ex aliis nectendo moras,

Liv. 7, 39:

aliam ex alia prolem,

Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:

nos alia ex aliis in fata vocamur,

id. A. 3, 494:

quae impie per biennium alia super alia es ausus,

Liv. 3, 56; 23, 36:

aliud super aliud scelus,

id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:

deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,

Sall. J. 63, 5.—

Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:

eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,

Cic. Or. 22, 72:

alio atque alio loco requiescere,

in different places, Sall. J. 72, 2:

inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,

Liv. 8, 23:

aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,

Sen. Ep. 32, 2:

cum alia atque alia appetendo loca munirent,

Liv. 1, 8:

milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,

id. 2, 2:

luna alio atque alio loco exoritur,

Plin. 2, 10:

febres aliae aliaeque subinde oriuntur,

Cels. 3, 3:

cancer aliis aliisque signis discernitur,

id. 5, 26:

aliis atque aliis causis,

Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:

saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,

id. ib. 36, 2:

aliis post aliis minitari,

id. ib. 55, 8.—

Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:

nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,

Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):

alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,

id. ib. 3, 3, 13:

Huic aliud mercedis erit,

Verg. E. 6, 26:

longe alia mihi mens est,

Sall. C. 52, 2:

Vos aliam potatis aquam,

Juv. 5, 52:

lectus non alius cuiquam,

id. 8, 178:

ensesque recondit mors alia,

Stat. Th. 7, 806:

ostensus est in alia effigie,

Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:

alium fecisti me, alius ad te veneram,

Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:

homines alii facti sunt,

Cic. Fam. 11, 12:

mutaberis in virum alium,

Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;

qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,

Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:

frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,

Cic. Fam. 10, 12:

de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,

id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,

Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—

Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:

Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,

Caes. B. G. 1, 41:

inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,

Liv. 7, 26:

vulgus aliud trucidatum,

id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:

legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,

Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:

cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,

id. ib. 6, 33 al.—

Like alter, one of two, the other of two:

huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,

Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;

magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,

Sall. C. 54, 1 Kritz:

duo Romani super alium alius corruerunt,

one upon the other, Liv. 1, 25, 5:

ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,

each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:

marique alio Nicopolim ingressus,

Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,

alias partes fovere,

the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,

Caes. B. G. 1, 1 Herz.:

classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,

Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):

ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,

a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:

alius Nero,

Suet. Tit. 7.—

A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:

mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,

than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:

facinus, quo non fortius ausit alis,

Cat. 66, 28:

Fama malum qua non aliud velocius ullum,

Verg. A. 4, 174:

quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,

Sall. J. 2, 4:

quo non aliud atrocius visum,

Tac. A. 6, 24:

(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,

Sall. J. 96, 3:

neque majus aliud neque praestabilius invenias,

id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:

non alia ante Romana pugna atrocior fuit,

id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.

ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).

In gen.

Of place:

fortasse tu profectus alio fueras,

Ter. Eun. 2, 2, 49:

ut ab Norba alio traducerentur,

Liv. 32, 2:

translatos alio maerebis amores,

Hor. Epod. 15, 23:

decurrens alio,

id. S. 2, 1, 32:

nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,

id. ib. 2, 2, 55.—With quo:

Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,

to some other place, Cic. Att. 9, 17:

si quando Romam aliove quo mitterent legatos,

Liv. 38, 30. —

Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):

illi suum animum alio conferunt,

Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:

ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,

id. Eun. 3, 1, 60 Don.:

hi narrata ferunt alio,

Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:

sed, si placet, sermonem alio transferamus,

id. de Or. 1, 29, 133:

quoniam alio properare tempus monet,

Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—

Of purpose or design:

appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,

for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:

hoc longe alio spectabat,

looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—

a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:

hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,

Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:

nihil alio atque alio spargitur,

Sen. Brev. Vit. 11, 2.—

Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:

et ceteri quidem alius alio,

Cic. Off. 3, 20, 80:

aliud alio dissipavit,

id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:

quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,

Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—

Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;

in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,

for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:

quo alio nisi ad nos confugerent?

Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—

ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—

ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).

Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.

At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.

Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,

Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):

sed alias jocabimur,

Cic. Fam. 7, 13, 2:

sed plura scribemus alias,

id. ib. 7, 6:

et alias et in consulatus petitione vinci,

id. Planc. 18:

nil oriturum alias,

Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:

recte secusne, alias viderimus,

Cic. Ac. 2, 44, 135:

Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,

Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;

nunc, etc.,

Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:

gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,

Curt. 4, 3, 18:

alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,

id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;

as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,

Cic. Att. 4, 2, 2:

consilio numquam alias dato,

Hor. C. 3, 5, 45:

numquam ante alias,

Liv. 2, 22, 7:

non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,

id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:

si quando umquam ante alias,

id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):

Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,

Suet. Aug. 75.—

Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:

Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,

Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:

nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,

id. Fin. 2, 27, 87:

contentius alias, alias summissius,

id. de Or. 3, 55, 212:

cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,

Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:

nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,

Cic. Sen. 15, 51:

geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,

id. de Or. 3, 54, 206:

hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,

Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:

illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,

Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—

Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:

et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,

Cic. Inv. 2, 13, 45:

alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,

id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):

illi alias aliud iisdem de rebus judicant,

id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:

(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,

id. Red. in Sen. 30:

ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,

id. Div. 2, 54, 111.—

Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;

also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,

Cic. Tusc. 4, 4, 7:

fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,

id. ib. 5, 4, 11:

quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,

id. Ac. 2, 3, 9:

quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,

id. de Or. 1, 9, 38:

cum saepe alias, tum apud centumviros,

id. Brut. 39, 144:

cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,

id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:

neque tum solum, sed saepe alias,

Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:

nunc tamen libentius quam saepe alias,

Symm. Ep. 1, 90.—So,

Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—

Raro alias, rarely at other times, on other occasions:

ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,

Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—

Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):

non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,

never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:

non alias militi familiarior dux fuit,

Liv. 7, 33; 45, 7:

non alias majore mole concursum,

Tac. A. 2, 46; 4. 69;

11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,

id. Agr. 5:

haud alias intentior populus plus vocis permisit,

id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—

Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):

Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,

Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:

sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,

Macr. S. 5, 19.—

Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:

in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,

Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—

Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):

non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 73:

debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,

by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—

Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —

ălĭtĕr, adv. [alis; v. alius init. ], otherwise, in another manner, allôs.

With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.

With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:

sed aliter atque ostenderam facio,

Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:

aliter ac nos vellemus,

Cic. Mil. 9, 23:

de quo tu aliter sentias atque ego,

id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:

si aliter nos faciant quam aequum est,

Plaut. Stich. 1, 1, 42:

si aliter quippiam coacti faciant quam libere,

Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:

Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?

id. Rep. 1, 4, 7.—

Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:

Non aliter quam si ruat omnis Karthago,

Verg. A. 4, 669:

dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,

Ov. Tr. 1, 3, 73:

nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,

Liv. 23, 4; 21, 63, 9:

illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,

id. 3, 51, 12:

nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,

Tac. A. 1, 6; 1, 49:

Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,

Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:

non aliter quam cum, etc.,

Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:

nec scripsi aliter ac si, etc.,

Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:

Non aliter quam qui lembum subigit,

Verg. G. 1, 201:

non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,

Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:

neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,

id. 5, 8, 1:

patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,

Juv. 7, 220:

successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,

Tac. A. 6, 30.—

Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:

cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,

Mel. 1, 9, 6.—

Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:

qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,

Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —

Non aliter quam ut, on no other condition than that:

neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,

Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—

Without a comparative clause expressed.

In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:

vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,

though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:

tu si aliter existimes, nihil errabis,

Cic. Fam. 3, 7, 16:

ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,

in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:

Si quis aliter docet,

Vulg. 1 Tim. 6, 3:

quae aliter se habent,

ib. ib. 5, 25:

Quippe aliter tunc vivebant homines,

Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:

non fuit faciendum aliter,

Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:

Ergo non aliter poterit dormire?

Juv. 3, 281:

aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,

Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:

haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),

Verg. A. 9, 65:

haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,

id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:

non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,

Hor. Epod. 14, 10:

neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,

id. C. 1, 18, 4:

neque exercitum Romanum aliter transmissurum,

Tac. H. 5, 19:

nec aliter expiari potest,

Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;

Fieri aliter non potest,

Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;

fieri non potuit aliter,

Cic. Att. 6, 6.—

Esp.

Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:

verum aliter evenire multo intellegit,

Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):

amplis cornibus et nigris potius quam aliter,

Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:

dis aliter visum,

Verg. A. 2, 428:

sin aliter tibi videtur,

Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:

neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,

Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—

Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:

sed longe aliter est amicus atque amator,

Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—

For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:

jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),

Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:

si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,

Nep. Them. 7 fin.:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

Sall. C. 29, 3 Kritz:

aliter non viribus ullis Vincere poteris,

Verg. A. 6, 147:

veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,

Tac. H. 4, 59:

quoniam aliter non possem,

Vulg. Sap. 8, 21.—

Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:

aliter utimur propriis, aliter commodatis,

Tac. Or. 32:

Aliter catuli longe olent, aliter sues,

Plaut. Ep. 4, 2, 9:

aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,

id. Ac. 2, 47, 143:

idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,

Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—

With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):

quoniam aliter ab aliis digeruntur,

Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:

hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,

Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—

Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):

non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,

Plin. 37, 2, 10, § 28:

idque non aliter clarius intellegi potest,

id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276.

ălĭquandŏ, temp. adv. [aliquis; Corssen, Ausspr. II. p. 856, regards the affix in this word and in quando as from an earlier -da = dies].

A.. In opp. to a definite, fixed point of time, at some time or other, once; at any time, ever (i. e. at an indefinite, undetermined time, of the past, present, and future; mostly in affirmative clauses, while umquam is only used of past and future time, and in negative clauses or those implying doubt; cf. Beier ad Cic. Off. 2, 14, 51).—Of the past: neque ego umquam fuisse tale monstrum in terris ullum puto: quis clarioribus viris quodam tempore jucundior? quis turpioribus conjunctior: quis civis meliorum partium aliquando? Cic. Cael. 5, 12:

Ad quem angelorum dixit aliquando, Sede etc.,

Vulg. Heb. 1, 13.—Of the future:

erit illud profecto tempus et illucescet aliquando ille dies, etc.,

Cic. Mil. 26, 69:

cave, ne aliquando peccato consentias,

Vulg. Tob. 4, 6:

huic utinam aliquando gratiam referre possimus! Habebimus quidem semper,

Cic. Fam. 14, 4:

ne posset aliquando ad bellum faciendum locus ipse adhortari,

id. Off. 1, 11, 35.—Of the present: de rationibus et de controversiis societatis vult dijudicari. Sero: verum aliquando tamen, but yet once, in opp. to not at all, never, Cic. Quint. 13, 43.—

With non, nec (eccl. Lat.):

non peccabitis aliquando,

Vulg. 2 Pet. 1, 10:

nec aliquando defuit quidquam iis,

ib. 1 Reg. 25, 7; 25, 15; ib. Dan. 14, 6; ib 1 Thess. 2, 5.—

In connection with ullus, and oftener, esp. in Cic., with aliquis:

quaerere ea num vel e Philone vel ex ullo Academico audivisset aliquando,

Cic. Ac. 2, 4, 11: Forsitan aliquis aliquando ejusmodi quidpiam fecerit. id. Verr. 2, 32, 78;

ego quia dico aliquid aliquando, et quia, ut fit, in multis exit aliquando aliquid, etc.,

id. Planc 14, 35;

non despero fore aliquem aliquando,

id. de Or. 1, 21, 95:

docendo etiam aliquid aliquando,

id. Or. 42, 144:

Nam aut erit hic aliquid aliquando, etc.,

id. Fam. 7, 11, 2.—So with quisquis:

nec quidquam aliquando periit,

Vulg. 1 Reg. 25, 15; 25, 7.—

Si forte aliquando or si aliquando, if at any time, if ever; or of a distant, but undefined, point of time, if once, at one time, or one day:

si quid hujus simile forte aliquando evenerit,

Ter. Heaut. 3, 2, 40:

quod si aliquando manus ista plus valuerit quam vestra ac rei publicae dignitas, etc.,

Cic. Cat. 4, 10, 20: ampla domus dedecori saepe domino fit, et maxime si aliquando alio domino solita est frequentari, once, i. e. at a former time, id. Off. 1, 39, 139.—

It is often used (opp.: in praesentiā, nunc, adhuc) of an indefinite, past, or future time = olim, quondam, once, formerly; in future time, hereafter:

quod sit in praesentiā de honestate delibatum, virtute aliquando et industriā recuperetur,

Cic. Inv. 2, 58, 174:

aliquando nobis libertatis tempus fuisse, quod pacis vobiscum non fuerit: nunc certe, etc., Liv 25, 29: Iol ad mare, aliquando ignobilis, nunc illustris,

Mel. 1, 6:

Qui aliquando non populus, nunc autem populus Dei,

Vulg. 1 Pet. 2, 10; ib. Philem. 11:

quam concedis adhuc artem omnino non esse, sed aliquando, etc.,

Cic. de Or 1, 58, 246.—Sometimes the point of time in contrast can be determined only from the context:

quaerere num e Philone audivisset aliquando,

Cic. Ac. Pr. 2, 4, 11:

veritus sum deesse Pompeii saluti, cum ille aliquando non defuisset meae,

id. Fam. 6, 6, 10:

aut quisquam nostri misereri potest, qui aliquando vobis hostis fuit?

Sall. J. 14, 17:

Zacynthus aliquando appellata Hyrie,

Plin. 4, 12, 19, § 54; Plin. Ep. 6, 10:

quae aliquando viderat,

Vulg. Gen. 42, 9; ib. 1 Pet. 3, 20.—

Of that which at times happens, in contrast with that which never or seldom occurs, sometimes, now and then = non numquam, interdum (opp.: numquam, raro; semper, saepe).

Te non numquam a me alienārunt, et me aliquando immutārunt tibi, Cic. Fam. 5, 8, 2:

liceret ei dicere utilitatem aliquando cum honestate pugnare,

id. Off. 3, 3, 12:

sitne aliquando mentiri boni viri?

id. de Or. 3, 29, 113; Quint. 5, 13, 31:

multa proelia et aliquando non cruenta,

Tac. Agr. 17; Suet. Aug. 43.—

With numquam, raro; semper, saepe, saepius, modo in another clause:

convertit se aliquando ad timorem, numquam ad sanitatem,

Cic. Sull. 5, 17:

senatumque et populum numquam obscura nomina, etiam si aliquando obumbrentur,

Tac. H. 2, 32:

quod non saepe, atque haud scio an umquam, in aliquā parte eluceat aliquando,

Cic. Or. 2, 7:

raro, sed aliquando tamen, ex metu delirium nascitur,

Cels. 3, 18; so id. 8, 4; 1 praef.:

aliquando... semper,

Liv. 45, 23, 8:

aliquando fortuna, semper animo maximus,

Vell. 2, 18: Haud semper errat fama;

aliquando et elegit,

Tac. Agr. 9:

aliquando... saepe,

Cels. 1 praef.:

nec tamen ubique cerni, aliquando propter nubila, saepius globo terrae obstante,

Plin. 2, 13, 10, § 56; so Tac. A. 3, 27; id. Agr. 38.—

In partitive clauses, twice, or even several times, like modo—modo, sometimes also alternating with non numquam or modo (so only in the post-Aug. per.), at one time... at another, now.. now:

confirmatio aliquando totius causae est, aliquando partium,

Quint. 5, 13, 58; Plin. 17, 28, 47, § 262; Sen. Q. N. 2, 36, 2:

aliquando emicat stella, aliquando ardores sunt, aliquando fixi et haerentes, non numquam volubiles,

id. ib. 1, 14; cf. Suet. Calig. 52:

Vespasianus modo in spem erectus, aliquando adversa reputabat,

Tac. H. 2, 74; id. A. 16, 10.—

In colloquial lang., to indicate that there is occasion for a certain thing, once, for once, on this occasion, now:

aliquando osculando melius est, uxor, pausam fieri,

Plaut. Rud. 4, 6, 1:

sed si placet, sermonem alio transferamus, et nostro more aliquando, non rhetorico loquamur,

now in our own way, Cic. de Or. 1, 29, 133:

sed ne plura: dicendum enim aliquando est, Pomponium Atticum sic amo, ut alterum fratrem,

I must for once say it, id. Fam. 13, 1, 14.—

In commands, exhortations, or wishes, = tandem, at length, now at last:

audite quaeso, judices, et aliquando miseremini sociorum,

Cic. Verr. 1, 28, 72:

mode scribe aliquando ad nos, quid agas,

id. Fam. 7, 12, 2:

stulti, aliquando sapite,

Vulg. Psa. 93, 8:

ipse agat, ut orbatura patres aliquando fulmina ponat,

Ov. M. 2, 391:

Aliquando isti principes sibi populi Romani auctoritati parendum esse fateantur,

id. Imp. Pomp. 22, 64; id. Verr. 4, 37, 81; Sall. J. 14, 21; Ov. M. 2, 390:

et velim aliquando, cum erit tuum commodum, Lentulum puerum visas,

Cic. Att. 12, 28.—Hence,

Of that which happens after long expectation or delay, freq. in connection with tandem, finally, at length, now at last:

quibus (quaestionibus) finem aliquando amicorum auctoritas fecit,

Cic. Clu. 67, 191:

(dii) placati jam vel satiati aliquando,

id. Marcell. 6, 18:

collegi me aliquando,

id. Clu. 18, 51: aliquando idque sero usum loquendi populo concessi, finally. i. e. after I have for a long time spoken in another manner, id. Or. 48, 160:

te aliquando collaudare possum, quod jam, etc.,

id. Fam. 7, 17; Suet. Aug. 70:

diu exspectaverant, dum retia extraherentur: aliquando extractis piscis nullus infuit,

id. Clar. Rhet. 1.—With tandem:

aliquando tandem huc animum ut adducas tuum,

Ter. Hec. 4, 4, 61:

spes est et hunc aliquan do tandem posse consistere,

Cic. Quint. 30, 94 tandem aliquando L. Catilinam ex urbe ejecimus, id. Cat. 2, 1:

ut tandem aliquando timere desinam,

id. ib. 1, 7, 18; id. Quint. 30, 94:

servus tandem aliquando mihi a te exspectatissimas litteras reddidit,

id. Fam. 16, 9:

tandem aliquando refloruistis,

Vulg. Phil. 4, 10.—With jam:

utile esse te aliquando jam rem transigere,

now at length Cic. Att. 1, 4.

lŏcus (old form stlocus, like stlis for lis, Quint. 1, 4, 16), i, m. ( lŏcum, i, n., Inscr. ap. Grut. 129, 14; plur. loci, single places; loca, places connected with each other, a region; cf. Krebs, Antibarb. p. 666 sq., and v. infra), a place, spot.

Lit.

In gen.:

adsedistis in festivo loco,

i. e. the theatre, Plaut. Mil. 2, 1, 83:

locum sibi velle liberum praeberier, ubi nequam faciat clam,

id. Poen. 1, 1, 49; 3, 3, 44; cf.

3, 2, 25: omnes copias in unum locum convenire,

Cic. Att. 8, 16, 2:

Galli qui ea loca incolerent,

Caes. B. G. 2, 4:

locorum situm naturam regionis nosse,

Liv. 22, 38:

Romae per omnes locos,

Sall. J. 32:

facere alicui locum in turba,

Ov. A. A. 2, 210:

ex loco superiore agere, of an orator speaking from the rostra, or of a judge pronouncing judgment: de loco superiore dicere,

Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102:

ex aequo loco, of one speaking in the Senate or conversing with another: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti,

id. Fam. 3, 8, 2:

ex inferiore loco,

to speak before a judge, id. de Or. 3, 6, 23: primus locus aedium, a dwelling on the ground-floor, Nep. praef. 6.— A post, position: loco movere, to drive from a place or post, Ter. Phorm. prol. 32; so,

loco deicere,

Hor. Ep. 2, 2, 30:

loco cedere,

to give way, abandon one's post, retire, Sall. C. 9; Caes. B. G. 1, 15.—

In partic.

A place, seat, in the theatre, the circus, or the forum:

Servi ne obsideant, liberis ut sit locus,

room, seats, Plaut. Cas. prol. 23.—

Esp. the place assigned by the Senate to foreign ambassadors: locum ad spectandum dare,

Cic. Mur. 35, 73; 34, 72; so Liv. 30, 17. — Plur. loca, Liv. 34, 44, 5; Vell. 2, 32, 3; Suet. Claud. 21; id. Ner. 11; Plin. 8, 7, 7, § 21.—But plur. loci, Tac. A. 15, 32.—

So of the lodging, quarters, place of abode assigned to foreign ambassadors for their residence:

locus inde lautiaque legatis praeberi jussa,

Liv. 28, 39, 19; 30, 17, 14; 42, 26, 5; Symm. Ep. 4, 56; Sid. Ep. 8, 12:

loca lautia,

App. M. 3, p. 140, 30.—

A piece or part of an estate:

stricte loquendo locus non est fundus sed pars aliqua fundi,

Dig. 50, 16, 60:

locus certus ex fundo possideri potest,

ib. 41, 2, 26.—

A place, spot, locality; a country region: hau longe abesse oportet homines hinc;

ita hic lepidust locus,

Plaut. Rud. 1, 4, 35:

nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum,

id. Aul. 4, 6, 7:

non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

Cic. Att. 7, 3, 10; Verg. A. 1, 530; Caes. B. G. 5, 12.— Poet. of the inhabitants of a place, a neighborhood:

numina vicinorum odit uterque locus,

Juv. 15, 37.—Of a place where a city once stood, a site:

locus Pherae,

Plin. 4, 5, 6, § 13:

locus Buprasium, Hyrmine,

id. ib.; cf. Ov. F. 2, 280.— Plur. rarely loci:

quos locos adiisti,

Plaut. Trin. 4, 2, 86:

locos tenere,

Liv. 5, 35, 1:

occupare,

Sall. J. 18, 4; 76, 1; Lucr. 4, 509; Verg. A. 1, 306; 2, 28; Prop. 4 (5), 8, 22; Tac. A. 1, 61; 13, 36; Suet. Tib. 43.—Usually loca:

loca haec circiter,

Plaut. Cist. 4, 2, 8:

venisse in illa loca,

Cic. Fam. 9, 2, 5; id. Fin. 5, 1, 2 sq.; Caes. B. G. 2, 4, 2; Lucr. 1, 373; 2, 146; Cat. 9, 7; 63, 3; Sall. J. 18, 11; 54, 3; Verg. G. 2, 140; id. A. 1, 51; 2, 495; Hor. C. 1, 22, 7; Tib. 4, 1, 97; Ov. M. 10, 29; Liv. 1, 1, 5; 1, 5, 2; 1, 6, 4 et saep.—

In war [p. 1075] or battle, a post, station (plur. loca):

tum loca sorte legunt,

Verg. A. 5, 132:

loca jussa tenere,

id. ib. 10, 238:

loca servare,

Amm. 25, 6, 14.—

Loci and loca, of parts of the body:

loci nervosi,

Cels. 5, 26, 26.—Esp.:

muliebres,

Varr. L. L. 5, 2, 15; and without adj., in females, the womb:

si ea lotio locos fovebit,

Cato, R. R. 157, 11:

cum in locis semen insederit,

Cic. N. D. 2, 51; Cels. 2, 8. —Of animals, Col. 6, 27, 10.—Of birds, Col. 8, 11, 8; Lucr. 14, 1246; Plin. 11, 37, 84, § 209; Cael. Aur. Acut. 3, 17:

genitalia,

Col. 7, 7, 4; cf. id. 8, 7, 2; 8, 11, 8;

in males,

Lucr. 4, 1034; 4, 1045.—

Communis locus,

The place of the dead:

qui nunc abierunt hinc in communem locum,

Plaut. Cas. prol. 19.—

A public place:

Sthenius... qui oppidum non maximum maximis ex pecunia sua locis communibus monumentisque decoravit,

Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112.—

A burial-place, grave; very freq. in epitaphs; v. Inscr. Orell. 8; 4499; 4500 sq.

Trop.

A topic of discussion or thought; a matter, subject, point, head or division of a subject.

In gen.:

cum fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum, perpurgatus est is locus a nobis quinque libris,

Cic. Div. 2, 1, 2:

Theophrastus cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos,

id. Fin. 1, 2, 6:

hic locus, de natura usuque verborum,

id. Or. 48, 162:

philosophiae noti et tractati loci,

id. ib. 33, 118:

ex quattuor locis in quos honesti naturam vimque divisimus,

id. Off. 1, 6, 18; id. Inv. 2, 3, 11; 2, 5, 16; 2, 8, 26 et saep.; Quint. 2, 4, 27; 2, 11, 6; 5, 8, 4; Juv. 6, 245; Tac. Or. 31.—

Esp.: loci, the grounds of proof, the points on which proofs are founded or from which they are deduced:

cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus,

Cic. Top. 2, 7; id. de Or. 1, 13, 56; 3, 55, 210:

traditi sunt ex quibus argumenta ducantur duplices loci,

id. Or. 35; so sing.:

itaque licet definire, locum esse argumenti sedem,

id. Top. 2.—

Esp.: loci communes, general arguments, which do not grow out of the particular facts of a case, but are applicable to any class of cases:

pars (argumentorum) est pervagatior et aut in omnis ejusdem generis aut in plerasque causas adcommodata: haec ergo argumenta, quae transferri in multas causas possunt, locos communis nominamus,

Cic. Inv. 2, 14, 47 sq.; cf. the passage at length; id. ib. 2, 16, 50 sq.; 2, 18, 56; Auct. Her. 3, 8, 15; Quint. 2, 1, 9; 3, 1, 12; 5, 1, 3; 5, 13, 57 al.— Sing.:

vix ullus est tam communis locus, qui possit cohaerere cum causa, nisi aliquo proprio quaestionis vinculo copulatus,

Quint. 2, 4, 30:

locus, for communis locus,

id. 4, 2, 117; 5, 7, 32.—

A passage in a book or author; plur. loci (Zumpt, Gram. §

99): locos quosdam transferam,

Cic. Fin. 1, 3, 7; Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22:

locos Lucreti plurimos sectare,

Gell. 1, 21, 7;

but rarely loca: loca jam recitata,

Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8.—

Room, opportunity, cause, occasion, place, time, etc., for any thing:

et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,

Ter. Heaut. 2, 1, 6:

avaritia paululum aliquid loci rationi et consilio dedisset,

Cic. Quint. 16, 53:

de tuo in me animo iniquis secus existimandi videris nonnihil dedisse loci,

to have given occasion, cause, reason, id. Fam. 3, 6, 6:

dare suspicioni locum,

id. Cael. 4, 9:

dare locum dubitationis,

id. Balb. 6, 16; Val. Fl. 4, 451: locum habere, to find a place:

qui dolorem summum malum dicit, apud eum, quem locum habet fortitudo?

Cic. Off. 3, 33, 117:

in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci?

id. de Or. 2, 54, 219; so,

locus est alicui rei: legi Aquiliae locus est adversus te,

Dig. 9, 2, 27; cf.:

huic edicto locus est,

ib. 37, 10, 6; cf.:

meritis vacat hic tibi locus,

Verg. A. 11, 179:

cum defendendi negandive non est locus,

Quint. 5, 13, 8:

quaerendi,

id. 3, 8, 21.—Also in the sense of there is place for any thing, it finds acceptance:

in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.,

Cic. Or. 1, 4:

si in mea familiaritate locus esset nemini nisi, etc.,

id. Planc. 33, 82:

maledicto nihil loci est,

id. Mur. 5, 12: locum non relinquere, to leave no room for, not to admit, to exclude:

vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,

id. Quint. 15, 49; so,

nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,

id. Fam. 1, 1, 2: nancisci locum, to find occasion:

nactus locum resecandae libidinis,

id. Att. 1, 18, 2:

valde gaudeo, si est nunc ullus gaudendi locus,

id. ib. 9, 7, 6.—

In aliquo loco esse, to be in any place, position, situation, condition, state, relation:

si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam, etc.,

position, place, Plaut. Bacch. 4, 9, 116:

tanta ibi copia venustatum aderat, in suo quaeque loco sita munde,

id. Poen. 5, 4, 8:

in uxoris loco habere,

Ter. Heaut. 1, 1, 52:

in liberūm loco esse,

Cic. de Or. 2, 49, 200; id. Planc. 11, 28; id. Brut. 1, 1; but more freq. without in:

is si eo loco esset, negavit se facturum,

id. Fam. 4, 4, 4:

eodem loco esse,

Sen. Ben. 3, 8, 2; 7, 14, 6.—Esp. with a gen.:

parentis loco esse,

Cic. Div. in Caecil. 19, 61:

hostium loco esse,

Liv. 2, 4, 7:

fratris loco esse,

Cic. Fam. 5, 3, 1; 7, 3, 6; Quint. 6, 1, 7:

nec vero hic locus est, ut, etc.,

not the proper occasion, Cic. Tusc. 4, 1, 1; id. Rosc. Am. 12, 33.— Hence, loco or in loco, at the right place or time, seasonably, suitably:

posuisti loco versus Attianos,

Cic. Fam. 9, 16, 4:

epistolae non in loco redditae,

id. ib. 11, 16, 1:

dulce est desipere in loco,

Hor. C. 4, 12, 28; so,

locis: non insurgit locis? non figuris gaudet?

Quint. 12, 10, 23:

quo res summa loco?

in what condition? Verg. A. 2, 322:

quo sit fortuna loco,

id. ib. 9, 723:

quo sit Romana loco res,

Hor. Ep. 1, 12, 25:

quo tua sit fortuna loco,

Stat. Th. 7, 558:

missis nuntiis, quo loco res essent,

Liv. 2, 47, 5:

primo loco,

in the first place, first in order, Juv. 5, 12.—Freq. as a partit. gen.:

quo loci for quo loco,

Cic. Att. 8, 10; id. Div. 2, 66:

eo loci for eo loco,

id. Sest. 31, 68; Tac. A. 15, 74:

eodem loci,

Suet. Calig. 53:

ubi loci,

Plaut. Merc. 5, 4, 26:

ibidem loci,

id. Cist. 3, 1, 53:

interea loci for interea,

meanwhile, Ter. Eun. 1, 2, 46:

postea loci,

after that, afterwards, Sall. J. 102:

ubicumque locorum,

Hor. Ep. 1, 3, 34:

adhuc locorum,

hitherto, Plaut. Capt. 2, 3, 25:

ad id locorum,

to that time, till then, hitherto, Sall. J. 63, 6; 73, 2; Liv. 22, 38, 12:

post id locorum,

after that, thereupon, Plaut. Cas. 1, 32:

inde loci,

since then, Lucr. 5, 437.—

Place, position, degree, rank, order, office, of persons or things:

summus locus civitatis,

Cic. Clu. 55, 150:

tua dignitas suum locum obtinebit,

id. Fam. 3, 9, 2:

quem locum apud ipsum Caesarem obtinuisti?

id. Phil. 2, 29, 71:

res erat et causa nostra eo jam loci, ut, etc.,

id. Sest. 31, 68:

Socrates voluptatem nullo loco numerat,

id. Fin. 2, 28, 90:

codem loco habere, quo, etc.,

id. Prov. Cons. 17, 41; Caes. B. G. 1, 26, 6; 7, 77, 3; id. B. C. 1, 84, 2:

indignantes eodem se loco esse, quo, etc.,

Liv. 42, 37, 8:

sed esto, neque melius quod invenimus esse, neque par, est certe proximus locus,

Quint. 10, 5, 6:

erat ordine proximus locus,

id. 7, 3, 36:

humili loco,

id. 4, 2, 2.— Plur. loca:

ut patricii recuperarent duo consularia loca,

Liv. 10, 15, 8:

quinque augurum loca,

id. 10, 8, 3; 42, 34, 15:

omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset,

id. 4, 57, 11; Tac. A. 2, 55:

Vesta loca prima tenet,

Ov. F. 6, 304.—Esp. of birth:

infimo loco natus,

Cic. Fl. 11, 24:

esse summo loco natus,

id. Planc. 25, 60:

Tanaquil summo loco nata,

Liv. 1, 34.—

Loco, adverbially, in the place of, instead of, for:

criminis loco putant esse, quod vivam,

Cic. Fam. 7, 3, 6:

haec filium suum sibi praemii loco deposcit,

id. Inv. 2, 49, 144.

lŏcus (old form stlocus, like stlis for lis, Quint. 1, 4, 16), i, m. ( lŏcum, i, n., Inscr. ap. Grut. 129, 14; plur. loci, single places; loca, places connected with each other, a region; cf. Krebs, Antibarb. p. 666 sq., and v. infra), a place, spot.

Lit.

In gen.:

adsedistis in festivo loco,

i. e. the theatre, Plaut. Mil. 2, 1, 83:

locum sibi velle liberum praeberier, ubi nequam faciat clam,

id. Poen. 1, 1, 49; 3, 3, 44; cf.

3, 2, 25: omnes copias in unum locum convenire,

Cic. Att. 8, 16, 2:

Galli qui ea loca incolerent,

Caes. B. G. 2, 4:

locorum situm naturam regionis nosse,

Liv. 22, 38:

Romae per omnes locos,

Sall. J. 32:

facere alicui locum in turba,

Ov. A. A. 2, 210:

ex loco superiore agere, of an orator speaking from the rostra, or of a judge pronouncing judgment: de loco superiore dicere,

Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102:

ex aequo loco, of one speaking in the Senate or conversing with another: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti,

id. Fam. 3, 8, 2:

ex inferiore loco,

to speak before a judge, id. de Or. 3, 6, 23: primus locus aedium, a dwelling on the ground-floor, Nep. praef. 6.— A post, position: loco movere, to drive from a place or post, Ter. Phorm. prol. 32; so,

loco deicere,

Hor. Ep. 2, 2, 30:

loco cedere,

to give way, abandon one's post, retire, Sall. C. 9; Caes. B. G. 1, 15.—

In partic.

A place, seat, in the theatre, the circus, or the forum:

Servi ne obsideant, liberis ut sit locus,

room, seats, Plaut. Cas. prol. 23.—

Esp. the place assigned by the Senate to foreign ambassadors: locum ad spectandum dare,

Cic. Mur. 35, 73; 34, 72; so Liv. 30, 17. — Plur. loca, Liv. 34, 44, 5; Vell. 2, 32, 3; Suet. Claud. 21; id. Ner. 11; Plin. 8, 7, 7, § 21.—But plur. loci, Tac. A. 15, 32.—

So of the lodging, quarters, place of abode assigned to foreign ambassadors for their residence:

locus inde lautiaque legatis praeberi jussa,

Liv. 28, 39, 19; 30, 17, 14; 42, 26, 5; Symm. Ep. 4, 56; Sid. Ep. 8, 12:

loca lautia,

App. M. 3, p. 140, 30.—

A piece or part of an estate:

stricte loquendo locus non est fundus sed pars aliqua fundi,

Dig. 50, 16, 60:

locus certus ex fundo possideri potest,

ib. 41, 2, 26.—

A place, spot, locality; a country region: hau longe abesse oportet homines hinc;

ita hic lepidust locus,

Plaut. Rud. 1, 4, 35:

nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum,

id. Aul. 4, 6, 7:

non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

Cic. Att. 7, 3, 10; Verg. A. 1, 530; Caes. B. G. 5, 12.— Poet. of the inhabitants of a place, a neighborhood:

numina vicinorum odit uterque locus,

Juv. 15, 37.—Of a place where a city once stood, a site:

locus Pherae,

Plin. 4, 5, 6, § 13:

locus Buprasium, Hyrmine,

id. ib.; cf. Ov. F. 2, 280.— Plur. rarely loci:

quos locos adiisti,

Plaut. Trin. 4, 2, 86:

locos tenere,

Liv. 5, 35, 1:

occupare,

Sall. J. 18, 4; 76, 1; Lucr. 4, 509; Verg. A. 1, 306; 2, 28; Prop. 4 (5), 8, 22; Tac. A. 1, 61; 13, 36; Suet. Tib. 43.—Usually loca:

loca haec circiter,

Plaut. Cist. 4, 2, 8:

venisse in illa loca,

Cic. Fam. 9, 2, 5; id. Fin. 5, 1, 2 sq.; Caes. B. G. 2, 4, 2; Lucr. 1, 373; 2, 146; Cat. 9, 7; 63, 3; Sall. J. 18, 11; 54, 3; Verg. G. 2, 140; id. A. 1, 51; 2, 495; Hor. C. 1, 22, 7; Tib. 4, 1, 97; Ov. M. 10, 29; Liv. 1, 1, 5; 1, 5, 2; 1, 6, 4 et saep.—

In war [p. 1075] or battle, a post, station (plur. loca):

tum loca sorte legunt,

Verg. A. 5, 132:

loca jussa tenere,

id. ib. 10, 238:

loca servare,

Amm. 25, 6, 14.—

Loci and loca, of parts of the body:

loci nervosi,

Cels. 5, 26, 26.—Esp.:

muliebres,

Varr. L. L. 5, 2, 15; and without adj., in females, the womb:

si ea lotio locos fovebit,

Cato, R. R. 157, 11:

cum in locis semen insederit,

Cic. N. D. 2, 51; Cels. 2, 8. —Of animals, Col. 6, 27, 10.—Of birds, Col. 8, 11, 8; Lucr. 14, 1246; Plin. 11, 37, 84, § 209; Cael. Aur. Acut. 3, 17:

genitalia,

Col. 7, 7, 4; cf. id. 8, 7, 2; 8, 11, 8;

in males,

Lucr. 4, 1034; 4, 1045.—

Communis locus,

The place of the dead:

qui nunc abierunt hinc in communem locum,

Plaut. Cas. prol. 19.—

A public place:

Sthenius... qui oppidum non maximum maximis ex pecunia sua locis communibus monumentisque decoravit,

Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112.—

A burial-place, grave; very freq. in epitaphs; v. Inscr. Orell. 8; 4499; 4500 sq.

Trop.

A topic of discussion or thought; a matter, subject, point, head or division of a subject.

In gen.:

cum fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum, perpurgatus est is locus a nobis quinque libris,

Cic. Div. 2, 1, 2:

Theophrastus cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos,

id. Fin. 1, 2, 6:

hic locus, de natura usuque verborum,

id. Or. 48, 162:

philosophiae noti et tractati loci,

id. ib. 33, 118:

ex quattuor locis in quos honesti naturam vimque divisimus,

id. Off. 1, 6, 18; id. Inv. 2, 3, 11; 2, 5, 16; 2, 8, 26 et saep.; Quint. 2, 4, 27; 2, 11, 6; 5, 8, 4; Juv. 6, 245; Tac. Or. 31.—

Esp.: loci, the grounds of proof, the points on which proofs are founded or from which they are deduced:

cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus,

Cic. Top. 2, 7; id. de Or. 1, 13, 56; 3, 55, 210:

traditi sunt ex quibus argumenta ducantur duplices loci,

id. Or. 35; so sing.:

itaque licet definire, locum esse argumenti sedem,

id. Top. 2.—

Esp.: loci communes, general arguments, which do not grow out of the particular facts of a case, but are applicable to any class of cases:

pars (argumentorum) est pervagatior et aut in omnis ejusdem generis aut in plerasque causas adcommodata: haec ergo argumenta, quae transferri in multas causas possunt, locos communis nominamus,

Cic. Inv. 2, 14, 47 sq.; cf. the passage at length; id. ib. 2, 16, 50 sq.; 2, 18, 56; Auct. Her. 3, 8, 15; Quint. 2, 1, 9; 3, 1, 12; 5, 1, 3; 5, 13, 57 al.— Sing.:

vix ullus est tam communis locus, qui possit cohaerere cum causa, nisi aliquo proprio quaestionis vinculo copulatus,

Quint. 2, 4, 30:

locus, for communis locus,

id. 4, 2, 117; 5, 7, 32.—

A passage in a book or author; plur. loci (Zumpt, Gram. §

99): locos quosdam transferam,

Cic. Fin. 1, 3, 7; Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22:

locos Lucreti plurimos sectare,

Gell. 1, 21, 7;

but rarely loca: loca jam recitata,

Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8.—

Room, opportunity, cause, occasion, place, time, etc., for any thing:

et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,

Ter. Heaut. 2, 1, 6:

avaritia paululum aliquid loci rationi et consilio dedisset,

Cic. Quint. 16, 53:

de tuo in me animo iniquis secus existimandi videris nonnihil dedisse loci,

to have given occasion, cause, reason, id. Fam. 3, 6, 6:

dare suspicioni locum,

id. Cael. 4, 9:

dare locum dubitationis,

id. Balb. 6, 16; Val. Fl. 4, 451: locum habere, to find a place:

qui dolorem summum malum dicit, apud eum, quem locum habet fortitudo?

Cic. Off. 3, 33, 117:

in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci?

id. de Or. 2, 54, 219; so,

locus est alicui rei: legi Aquiliae locus est adversus te,

Dig. 9, 2, 27; cf.:

huic edicto locus est,

ib. 37, 10, 6; cf.:

meritis vacat hic tibi locus,

Verg. A. 11, 179:

cum defendendi negandive non est locus,

Quint. 5, 13, 8:

quaerendi,

id. 3, 8, 21.—Also in the sense of there is place for any thing, it finds acceptance:

in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.,

Cic. Or. 1, 4:

si in mea familiaritate locus esset nemini nisi, etc.,

id. Planc. 33, 82:

maledicto nihil loci est,

id. Mur. 5, 12: locum non relinquere, to leave no room for, not to admit, to exclude:

vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,

id. Quint. 15, 49; so,

nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,

id. Fam. 1, 1, 2: nancisci locum, to find occasion:

nactus locum resecandae libidinis,

id. Att. 1, 18, 2:

valde gaudeo, si est nunc ullus gaudendi locus,

id. ib. 9, 7, 6.—

In aliquo loco esse, to be in any place, position, situation, condition, state, relation:

si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam, etc.,

position, place, Plaut. Bacch. 4, 9, 116:

tanta ibi copia venustatum aderat, in suo quaeque loco sita munde,

id. Poen. 5, 4, 8:

in uxoris loco habere,

Ter. Heaut. 1, 1, 52:

in liberūm loco esse,

Cic. de Or. 2, 49, 200; id. Planc. 11, 28; id. Brut. 1, 1; but more freq. without in:

is si eo loco esset, negavit se facturum,

id. Fam. 4, 4, 4:

eodem loco esse,

Sen. Ben. 3, 8, 2; 7, 14, 6.—Esp. with a gen.:

parentis loco esse,

Cic. Div. in Caecil. 19, 61:

hostium loco esse,

Liv. 2, 4, 7:

fratris loco esse,

Cic. Fam. 5, 3, 1; 7, 3, 6; Quint. 6, 1, 7:

nec vero hic locus est, ut, etc.,

not the proper occasion, Cic. Tusc. 4, 1, 1; id. Rosc. Am. 12, 33.— Hence, loco or in loco, at the right place or time, seasonably, suitably:

posuisti loco versus Attianos,

Cic. Fam. 9, 16, 4:

epistolae non in loco redditae,

id. ib. 11, 16, 1:

dulce est desipere in loco,

Hor. C. 4, 12, 28; so,

locis: non insurgit locis? non figuris gaudet?

Quint. 12, 10, 23:

quo res summa loco?

in what condition? Verg. A. 2, 322:

quo sit fortuna loco,

id. ib. 9, 723:

quo sit Romana loco res,

Hor. Ep. 1, 12, 25:

quo tua sit fortuna loco,

Stat. Th. 7, 558:

missis nuntiis, quo loco res essent,

Liv. 2, 47, 5:

primo loco,

in the first place, first in order, Juv. 5, 12.—Freq. as a partit. gen.:

quo loci for quo loco,

Cic. Att. 8, 10; id. Div. 2, 66:

eo loci for eo loco,

id. Sest. 31, 68; Tac. A. 15, 74:

eodem loci,

Suet. Calig. 53:

ubi loci,

Plaut. Merc. 5, 4, 26:

ibidem loci,

id. Cist. 3, 1, 53:

interea loci for interea,

meanwhile, Ter. Eun. 1, 2, 46:

postea loci,

after that, afterwards, Sall. J. 102:

ubicumque locorum,

Hor. Ep. 1, 3, 34:

adhuc locorum,

hitherto, Plaut. Capt. 2, 3, 25:

ad id locorum,

to that time, till then, hitherto, Sall. J. 63, 6; 73, 2; Liv. 22, 38, 12:

post id locorum,

after that, thereupon, Plaut. Cas. 1, 32:

inde loci,

since then, Lucr. 5, 437.—

Place, position, degree, rank, order, office, of persons or things:

summus locus civitatis,

Cic. Clu. 55, 150:

tua dignitas suum locum obtinebit,

id. Fam. 3, 9, 2:

quem locum apud ipsum Caesarem obtinuisti?

id. Phil. 2, 29, 71:

res erat et causa nostra eo jam loci, ut, etc.,

id. Sest. 31, 68:

Socrates voluptatem nullo loco numerat,

id. Fin. 2, 28, 90:

codem loco habere, quo, etc.,

id. Prov. Cons. 17, 41; Caes. B. G. 1, 26, 6; 7, 77, 3; id. B. C. 1, 84, 2:

indignantes eodem se loco esse, quo, etc.,

Liv. 42, 37, 8:

sed esto, neque melius quod invenimus esse, neque par, est certe proximus locus,

Quint. 10, 5, 6:

erat ordine proximus locus,

id. 7, 3, 36:

humili loco,

id. 4, 2, 2.— Plur. loca:

ut patricii recuperarent duo consularia loca,

Liv. 10, 15, 8:

quinque augurum loca,

id. 10, 8, 3; 42, 34, 15:

omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset,

id. 4, 57, 11; Tac. A. 2, 55:

Vesta loca prima tenet,

Ov. F. 6, 304.—Esp. of birth:

infimo loco natus,

Cic. Fl. 11, 24:

esse summo loco natus,

id. Planc. 25, 60:

Tanaquil summo loco nata,

Liv. 1, 34.—

Loco, adverbially, in the place of, instead of, for:

criminis loco putant esse, quod vivam,

Cic. Fam. 7, 3, 6:

haec filium suum sibi praemii loco deposcit,

id. Inv. 2, 49, 144.

ūsus, a, um, Part. of utor.

ūsus, ūs, m. [utor], the use or using of any thing, in the widest sense (cf.: consuetudo, mos).

Lit.

In gen.

The use, employment, exercise of any thing; with gen. obj.:

virtus in usu sui tota posita est: usus autem ejus est maximus civitatis gubernatio,

Cic. Rep. 1, 2, 2:

cetera, ad virtutis usum idonea,

id. Ac. 1, 6, 22.— Absol.:

Quaeque ipsi doceant in usu habere,

Plin. Ep. 1, 10, 10:

nec rhus Latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat,

Plin. 24, 11, 54, § 91.—

Wear, a wearing out or away ( poet.):

ferreus adsiduo consumitur anulus usu,

Ov. A. A. 1, 473:

silices tenuantur ab usu,

id. ib. 3, 91.—

Use, enjoyment, [p. 1939] fruition:

et usu rerum necessarium et dignitate spoliatum iri,

Caes. B. G. 7, 66:

tantumque nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 8, 13:

cave sis ne tu te usu perduis (i. e. ex usu tui),

lose control of yourself, Plaut. Am. 2, 2, 225 Ussing ad loc.—

Use, practice, exercise:

tantum usu cottidiano et exercitatione efficiunt, uti, etc.,

Caes. B. G. 4, 33:

quod adsiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem saepe vincit,

Cic. Balb. 20, 45:

cum rerum magnarum tractatio atque usus cum illarum artium studiis et cognitione conjungitur,

id. Rep. 3, 3, 5:

ad eam doctrinam, quam suo quisque studio adsecutus esset, adjungeretur usus frequens,

id. de Or. 1, 4, 15:

docuit nos longa vita ususque rerum maximarum,

id. ib. 2, 50, 204:

usu quidem in re publicā rerum maximarum facile omnis viceris,

id. Rep. 1, 23, 37.—

Use, experience, discipline, skill acquired by practice (cf. experientia): Da. O Geta, provinciam Cepisti duram. Ge. Mi usus venit, hoc scio, i. e. I have found it so by experience, Ter. Phorm. 1, 2, 23 (al. usu venit; v. infra, II. C. 2.):

vir tali prudentiā, etiam usu atque exercitatione praeditus,

Cic. Clu. 31, 84:

res posita in usu militari,

id. Imp. Pomp. 10, 28:

usum in re publicā magnum habere,

id. Phil. 10, 2, 6: magnum in re militari usum habere, Caes B G. 1, 39; id. B. C. 2, 34:

non recusare se, quin nullius usus imperator existimaretur,

id. ib. 3, 45:

nullo usu rei militaris percepto,

id. B. G. 6, 40; id. B. C. 3, 84:

usu nauticarum rerum ceteros antecedunt,

id. B. G. 3, 8:

ne usu manuque reliquorum opinionem fallerent,

id. B. C. 3, 86:

et Marius aut belli usum aut studia volgi amissurus,

Sall. J. 84, 3; cf. id. ib. 89, 6:

dantur duo usu sapientiāque praestantes,

Nep. Timoth. 3, 2:

seris venit usus ab annis,

Ov. M. 6, 29:

tum foeda clades, Romanisque usu incognita,

Flor. 2, 2, 23. —Personified:

adiciam quod me docuit usus, magister egregius,

experience, Plin. Ep. 1, 20, 12:

usum et esse et haberi optimum dicendi magistrum,

id. ib. 6, 29, 4.—

Use, habit, usage, custom, practice:

usum loquendi populo concessi: scientiam mihi reservavi,

Cic. Or. 48, 160:

dicendi omnis ratio in medio posita communi quodam in usu,

id. de Or. 1, 3, 12:

neque quem usum belli haberent, aut quibus institutis uterentur,

Caes. B. G. 4, 20:

(vitulos) ad studium atque usum formabis agrestem,

Verg. G. 3, 163:

est omnino Capitoni in usu claros viros colere,

it is his custom, Plin. Ep. 1, 17, 3:

populum auctoritate suā ad usum frugalitatis revocavit,

Just. 20, 4, 5:

ab his Galli usum vitae cultioris didicerunt,

id. 43, 4, 1:

at horum recitatio usu jam recepta est,

Plin. Ep. 7, 17, 3:

cadent vocabula, si volet usus,

Hor. A. P. 71.—

In partic.

In jurid. lang.

Usus et fructus, usus fructusque, and more frequently in one word, ūsusfructus, the use and enjoyment of property belonging to another, usufruct:

usus enim ejus fundi et fructus testamento viri fuerat Caesenniae,

Cic. Caecin. 7, 19:

sibi horum usus fructusque contingat,

Sen. Ep. 73, 9:

rem nobis eripit casus, usum fructumque apud nos relinquit,

id. ib. 98, 11:

usumfructum omnium bonorum suorum Caesenniae legat, ut frueretur una cum filio,

Cic. Caecin. 4, 11; cf.:

ususfructus est jus alienis rebus utendi fruendi, salvā rerum substantiā,

Dig. 7, 1, 1; v. the entire title, usufructu: dominus proprietatis alii usumfructum in jure cedere potest, Gai inst. 2, 30 sqq.; 2, 86; Ulp. Fragm. 15, 3.—

A use that creates ownership, acquisition by prescription, usucaption.

In the connection usus et auctoritas, or without the copula, usus auctoritas; v. auctoritas; and cf. Rein, Röm. Privatr. p. 144 sq.—

In the phrase usu capere, to acquire by prescription (often as one word; v. 1. usucapio); hence, com.: Mer. Quojus nunc es? Sos. Tuos:

nam pugnis usu fecisti tuom,

Plaut. Am. 1, 1, 218.—

Intercourse, familiarity, association, intimacy, society (cf.:

consuetudo, conversatio): domesticus usus et consuetudo,

Cic. Rosc. Am. 6, 15:

quocum mihi est magnus usus,

id. Fam. 7, 32, 1; 9, 25, 2:

conjunctus magno usu familiaritatis,

id. ib. 13, 52:

in tanto usu nostro tantāque amicitiā,

id. Planc. 2, 5:

inter nosmet ipsos vetus usus intercedit,

id. Fam. 13, 23, 1: ut insinuaret se in quam maxime familiarem usum, Liv. 40, 21, 11:

recens praestat nec longo cognitus usu,

Ov. Tr. 3, 5, 9:

natio nullo commercio colens mutuos usus,

Curt. 7, 3, 5:

neminem in usu habes nisi tibi dilectum,

Plin. Pan. 88.—Hence,

In mal. part., Tib. 1, 9, 55; Ov. R. Am. 357.—

Use, practice, reality (opp. species):

ut (liberi) in usum boni sint et in speciem populo,

Plaut. Most. 1, 2, 42:

illam alteram (partem Numidiae) specie quam usu potiorem Adherbal possedit,

Sall. J. 16, 5:

ut non in usum sic ad speciem imperii,

Flor. 3, 13, 4.

Transf.

Use, usefulness, value, utility, benefit, profit, advantage:

levis fructus, exiguus usus,

Cic. Rep. 1, 17, 26:

(arborum) consectio magnos usus affert ad navigia facienda,

id. N. D. 2, 60, 152:

propter lini inopiam atque ejus usus inscientiam,

Caes. B. G. 3, 13:

naves factae subito ex umidā materiā non eundem usum celeritatis habebant,

capacity, fitness, id. B. C. 1, 58:

natis in usum laetitiae scyphis Pugnare,

service, Hor. C. 1, 27, 1:

aurum cogere humanos in usus,

id. ib. 3, 3, 51:

pater, si das hujus mihi nominis usum,

Ov. M. 2, 36:

nescis, quo valeat numus? quem praebeat usum?

Hor. S. 1, 1, 73:

quidve ad amicitias, usus rectumne trahat nos,

id. ib. 2, 6, 75:

neque quisquam omnium libidini simul et usui paruit,

Sall. C. 51, 2:

plures quam quot satis in usum erant ignes,

Liv. 36, 10, 12:

servos quos domum quis ducet suo usu,

Dig. 50, 16, 203:

cicuta quoque venenum est... ad multa tamen usus non omittendi,

Plin. 25, 13, 95, § 151.—In partic., usui or ex usu esse, to be of use, service, or benefit, to be useful, serviceable, advantageous, or profitable:

esse usui civitati, ea, quae sunt usui ad armandas naves,

Caes. B. G. 5, 1; id. B. C. 1, 19; Liv. 3, 33, 5; cf.:

(Satrius) fuit et mihi et Quinto fratri magno usui in nostris petitionibus,

Cic. Att. 1, 1, 3:

magno usui rei publicae esse,

id. Phil. 10, 11, 26; Caes. B. G. 3, 14:

bono usui esse,

Plaut. Curc. 4, 2, 15:

peritos legum ad condenda nova jura usui fore credebant,

Liv. 3, 33, 5:

declararent, utrum proelium ex usu esset necne,

Caes. B. G. 1, 50; so,

ex usu esse,

Cic. Tusc. 4, 7, 14; Plin. 25, 13, 110, § 175:

ad omnia haec magis opportunus nec magis ex usu tuo Nemo'st,

Ter. Eun. 5, 9 (8), 47. —

Use, occasion, need, want, necessity:

non te instruere domum tuam voluerunt in provinciā, sed illum usum provinciae supplere,

Cic. Verr. 2, 4, 5, § 9:

quae belli usus poscunt, suppeditare,

Liv. 26, 43, 7:

illuc euntium, quā quemque suorum usuum causae ferrent,

id. 6, 25, 9.—

Usus est, or usus venit, there is need, it is necessary, becomes requisite.

Usus est (most freq. ante-class., esp. after the analogy of opus est with the abl.).

Absol.:

egomet mihi fero, quod usu'st,

Plaut. Merc. 5, 2, 13:

ubicumque usus siet,

id. Bacch. 4, 4, 9; and, with ellipsis of subst. verb:

dico ut usus fieri,

id. As. 2, 2, 109:

si quando usus esset,

Cic. Off. 1, 26, 92: Me. Mihi sic est usus: tibi ut opus facto'st, face. Ch. An cuiquam est usus homini, se ut cruciet? Me. Mihi, Ter. Heaut. 1, 1, 28 sq.; cf.:

ut equites Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere non possent,

Caes. B. C. 3, 84, 4.—

With abl.:

viginti jam usu'st filio argenti minis,

Plaut. As. 1, 1, 76; cf. id. Bacch. 4, 4, 55; 4, 9, 47:

mulier quae se suamque aetatem spernit, speculo ei usus est,

id. Most. 1, 3, 93:

curatore usus est,

Cic. Leg. 3, 4, 10:

ad eam rem usus est tuā mihi operā,

Plaut. Pers. 2, 5, 27:

tacere nequeo misera, quod tacito usus est,

id. Cist. 1, 2, 10:

argento invento,

id. Ps. 1, 1, 48:

facto,

id. Am. 1, 3, 7; id. Rud. 2, 3, 67; id. Stich. 1, 1, 56 al.:

dicto,

id. Trin. 2, 4, 102:

navis, quibus usus non est, omnis praecidisse,

Cic. Att. 9, 6, 3:

quibus (navibus) consuli usus non esset,

Liv. 30, 41, 8:

nunc viribus usus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magistrā,

Verg. A. 8, 441:

ad eam rem usu'st homine astuto, docto, scito et callido,

Plaut. Ps. 1, 3, 151.—Pleonast.:

non usus facto'st mihi nunc hunc intro sequi,

Ter. Hec. 3, 1, 47.—

With ut:

nunc ad me ut veniat usu'st Acroteleutium,

Plaut. Mil. 4, 3, 39; cf. Ter. Heaut. 1, 1, 28 supra.—

With gen.:

alii offerunt se, si quo usus operae sit,

Liv. 26, 9, 9.—

Usus venit (not in Cic.):

si quis usus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo,

Plaut. Cist. 1, 2, 28: quom ad praetorem usus veniet, id. Poen. 3, 4, 17; id. Bacch. 2, 3, 129:

si usus vene rit,

id. Merc. 3, 1, 20:

non usus veniet, spero,

Ter. Heaut. 3, 2, 42:

ut, si usus veniat, suum quisque locum teneat,

if occasion should arise, Caes. B. G. 7, 80.—

With abl.:

ubi usus veniat contra consertā manu,

Plaut. Mil. 1, 1, 3.—

A fit occasion or opportunity to be used.

Usus est or adest, an occasion or opportunity offers:

de ceteris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit,

Cic. Tusc. 4, 3, 5.—

Esp.: usu venit, it happens, occurs, befalls, chances:

nam quid homini potest turpius, quid viro miserius aut acerbius usu venire?

Cic. Quint. 15, 49; id. Verr. 2, 5, 39, § 101:

si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent,

id. Sen. 3, 7:

idem solet in demonstratione usu venire,

id. Inv. 1, 10, 14; 1, 54, 104:

quod item in poëmatis, in picturis usu venit,

id. Off. 3, 3, 15:

hoc illud eis usu venire solet, ut, etc.,

id. Ac. 2, 11, 35:

cum praesertim mihi usu venturum non arbitrarer, ut, etc.,

id. Fam. 3, 8, 6: et, id quod usu venerat, Eumolpidas demigravit, actually occurred (however strange), Nep. Alcib. 4, 5:

id quod numquam antea usu venerat,

id. ib. 6, 3:

praemeditatus, quid sibi esset usu venturum,

Auct. Her. 2, 5, 8:

Caesar biduum in iis locis moratus, quod haec de Vercingetorige usu ventura opinione perceperat,

Caes. B. G. 7, 9:

usu venire ut abhorreant, etc.,

Cic. Fin. 1, 3, 8.—Separated or in a reversed order:

non venit idem usu mihi quod tu tibi scribis,

Cic. Att. 7, 26, 1:

quod cuipiam Thraco venisse usu fabula est,

Gell. 19, 12, 6:

quid, quod usu memoria patrum venit, ut, etc.,

Cic. de Or. 1, 40, 183.

cum (archaic form COM, found in an inscr., COM PREIVATVD; in MSS. sometimes quom or quum), prep. with abl. [for skom, Sanscr. root sak, together; cf. sequor, and Gr. koinos, sun], designates in gen. accompaniment, community, connection of one object with another (opp. sine, separatim, etc.), with, together, together with, in connection or company with, along with; sometimes also to be translated and.

In gen., Plaut. Am. prol. 95:

qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum,

id. ib. prol. 125:

cum Pansā vixi in Pompeiano,

Cic. Att. 14, 20, 4:

semper ille antea cum uxore, tum sine eā,

id. Mil. 21, 55:

quibuscum essem libenter,

id. Fam. 5, 21, 1; cf.:

cum quibus in ceteris intellegis afuisse,

id. Sull. 3, 7:

si cenas hodie mecum,

Hor. Ep. 1, 7, 70:

vagamur egentes cum conjugibus et liberis,

Cic. Att. 8, 2, 3:

errare malo cum Platone, etc.,

id. Tusc. 1, 17, 39:

qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant,

Caes. B. G. 2, 3 et saep.—

In an expression of displeasure:

in' hinc, quo dignus, cum donis tuis Tam lepidis,

Ter. Eun. 4, 3, 9; cf. Plaut. Most. 2, 2, 33; Ter. And. 5, 4, 38; id. Eun. 1, 2, 73; id. Heaut. 4, 6, 7 al.—

In a designation of time with which some action concurs:

egone abs te abii hinc hodie cum diluculo?

Plaut. Am. 2, 2, 121; so,

cum primo luci,

id. Cist. 2, 1, 58:

cras cum filio cum primo luci ibo hinc,

Ter. Ad. 5, 3, 55; Cic. Off. 3, 31, 112; cf.:

cum primā luce,

id. Att. 4, 3, 4; and:

cum primo lumine solis,

Verg. A. 7, 130: cum primo mane, Auct. B. Afr. 62: cum mane, Lucil. ap. Diom. p. 372 P:

pariter cum ortu solis,

Sall. J. 106, 5:

pariter cum occasu solis,

id. ib. 68, 2; cf.:

cum sole reliquit,

Verg. A. 3, 568 et saep.:

mane cum luci simul,

Plaut. Merc. 2, 1, 31; v. simul: exiit cum nuntio (i. e. at the same time with, etc.), Caes. B. G. 5, 46; cf.: cum his nuntius Romam ad consulendum redit ( = hama toisde), Liv. 1, 32, 10:

simul cum dono designavit templo Jovis fines,

id. 1, 10, 5; cf.:

et vixisse cum re publicā pariter, et cum illā simul extinctus esse videatur,

Cic. de Or. 3, 3, 10.—

In designating the relations, circumstances, way, and manner with which any act is connected, by which it is accompanied, under or in which it takes place, etc., with, in, under, in the midst of, among, to, at: aliquid cum malo suo facere, Plaut. Bacch. 3, 4, 4; cf.:

cum magnā calamitate et prope pernicie civitatis,

Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63:

cum summā rei publicae salute et cum tuā peste ac pernicie cumque eorum exitio, qui, etc.,

id. Cat. 1, 13, 33:

cum magno provinciae periculo,

Caes. B. G. 1, 10:

cum summo probro,

Ter. And. 5, 3, 10: cum summo terrore hominum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 6:

cum summā tuā dignitate,

Cic. Fin. 4, 22, 61:

cum bonā alite,

Cat. 61, 19:

ferendum hoc onus est cum labore,

Plaut. Am. 1, 1, 21; cf. Cic. N. D. 2, 23, 59:

multis cum lacrimis aliquem obsecrare,

amid many tears, Caes. B. G. 1, 20; cf.:

hunc ipsum abstulit magno cum gemitu civitatis,

Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49:

orare cum lacrimis coepere,

Liv. 5, 30, 5:

si minus cum curā aut cautelā locus loquendi lectus est,

Plaut. Mil. 3, 1, 6 Ritschl; so,

cum curā,

Cic. Inv. 1, 39, 70; Sall. J. 54, 1; Liv. 22, 42, 5 et saep.; cf.:

cum summo studio,

Sall. C. 51, 38:

cum quanto studio periculoque,

Liv. 8, 25, 12 al.:

cum multā venustate et omni sale,

Cic. Fin. 1, 3, 9:

summā cum celeritate ad exercitum rediit,

Hirt. B. G. 8, 52:

maximo cum clamore involant,

Plaut. Am. 1, 1, 89:

cum clamore,

Liv. 2, 23, 8; 5, 45, 2:

cum clamore ac tumultu,

id. 9, 31, 8; cf.:

Athenienses cum silentio auditi sunt,

id. 38, 10, 4; 7, 35, 1:

illud cum pace agemus,

Cic. Tusc. 5, 29, 83:

cum bonā pace,

Liv. 1, 24, 3; 21, 24, 5:

cum bonā gratiā,

Cic. Fat. 4, 7:

cum bonā veniā,

Liv. 29, 1, 7; cf.:

cum veniā,

Ov. Tr. 4, 1, 104; Quint. 10, 1, 72:

cum virtute vivere,

Cic. Fin. 3, 8, 29; cf. id. ib. 2, 11, 34:

cum judicio,

Quint. 10, 1, 8:

cum firmā memoriā,

id. 5, 10, 54:

legata cum fide ac sine calumniā persolvere,

Suet. Calig. 16:

spolia in aede... cum sollemni dedicatione dono fixit,

Liv. 4, 20, 3.—

Attributively, with subst.:

et huic proelium cum Tuscis ad Janiculum erat crimini,

Liv. 2, 52, 7 Weissenb. ad loc.:

frumenti cum summā caritate inopia erat,

id. 2, 12, 1; 2, 5, 2; 7, 29, 3.—

Cum eo quod, ut, or ne (in an amplification or limitation), with the circumstance or in the regard that, on or under the condition, with the exception, that, etc. (except once in Cic. epistt. not ante-Aug.).

Cum eo quod, with indic., Quint. 12, 10, 47 Spald.; 10, 7, 13; so,

cum eo quidem, quod, etc.,

id. 2, 4, 30. —With subj.:

sit sane, quoniam ita tu vis: sed tamen cum eo, credo, quod sine peccato meo fiat,

Cic. Att. 6, 1, 7.—

With ut:

Antium nova colonia missa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, si et ipsi adscribi coloni vellent,

Liv. 8, 14, 8; so id. 8, 14, 2; 30, 10, 21; 36, 5, 3; Cels. 3, 22.—So with tamen:

cum eo tamen, ut nullo tempore is... non sit sustinendus,

Cels. 3, 5 fin.; 4, 6 fin. —

With ne:

obsequar voluntati tuae cum eo, ne dubites, etc.,

Col. 5, 1, 4:

cum eo, ne amplius quam has urant,

Cels. 7, 22; and with tamen:

cum eo tamen, ne, etc.,

id. 2, 17.—

Cum dis volentibus, etc., with God's help, by the will of the gods, sun theôi:

cum divis volentibus quodque bene eveniat mando tibi, Mani, etc.,

Cato, R. R. 141, 1: volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38:

agite, cum dis bene juvantibus arma capite,

Liv. 21, 43, 7; so,

cum superis,

Claud. Cons. Stil. III. p. 174.—

Cum with an ordinal number (cum octavo, cum decimo, etc.) for our - fold, in economical lang., of the multiplication of cultivated products:

ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo,

ten-, fifteenfold, Varr. R. R. 1, 44, 1; so,

cum octavo, cum decimo,

Cic. Verr. 2, 3, 47, § 112:

cum centesimo,

Plin. 18, 10, 21, § 95; cf. with a subst.:

cum centesimā fruge agricolis faenus reddente terrā,

id. 5, 4, 3, § 24.—

With a means or instrument, considered as attending or accompanying the actor in his action (so most freq. anteclass., or in the poets and scientific writers): acribus inter se cum armis confligere, Lucil. ap. Non. p. 261, 6: effundit voces proprio cum pectore, Enn. ap. Serv. ad Verg. G. 2, 424: cum voce maximā conclamat, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 10:

cum linguā lingere,

Cat. 98, 3:

cum suo gurgite accepit venientem (fluvius),

Verg. A. 9, 816:

cum vino et oleo ungere,

Veg. 1, 11, 8 et saep.:

terra in Augurum libris scripta cum R uno,

Varr. L. L. 5, § 21 Müll.

In partic.

Completing the meaning of verbs.

With verbs of union, connection, and agreement: cum veteribus copiis se conjungere, Caes. B. G. 1, 37:

ut proprie cohaereat cum narratione,

Auct. Her. 1, 7, 11:

(haec) arbitror mihi constare cum ceteris scriptoribus,

id. 1, 9, 16:

interfectam esse... convenit mihi cum adversariis,

id. 1, 10, 17; cf. Cic. Inv. 1, 22, 31:

quī autem poterat in gratiam redire cum Oppianico Cluentius?

id. Clu. 31, 86:

hanc sententiam cum virtute congruere semper,

id. Off. 3, 3, 13:

foedera quibus etiam cum hoste devincitur fides,

id. ib. 3, 31, 111:

capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant,

Liv. 1, 52, 4:

cum aliquo in gratiam redire,

id. 3, 58, 4:

stabat cum eo senatūs majestas,

id. 8, 34, 1:

conjurasse cum Pausaniā,

Curt. 7, 1, 6:

Autronium secum facere,

Cic. Sull. 13, 36; cf. also conecto, colligo, consentio, compono, etc.—

Of companionship, association, sharing, etc.:

cum his me oblecto, qui res gestas aut orationes scripserunt suas,

Cic. de Or. 2, 14, 61:

quoniam vivitur, non cum perfectis hominibus, sed cum iis, etc.,

id. Off. 1, 15, 46:

nulla (societas) carior quam ea quae cum re publicā est unicuique nostrum,

id. ib. 1, 17, 51:

cum civibus vivere,

id. ib. 1, 34, 124:

cum M. Fabio mihi summus usus est,

id. Fam. 9, 25, 2; cf.:

cum quibus publice privatimque hospitia amicitiasque junxerant,

Liv. 1, 45, 2:

partiri cum Dinaeā matre jussit,

Cic. Clu. 7, 21:

cum Baebio communicare,

id. ib. 16, 47; cf.

of local association, nearness: cum mortuā jugulatum servum nudum positurum ait,

Liv. 1, 58, 4:

duos tamen pudor cum eo tenuit,

id. 2, 10, 5.—

Of intercourse, traffic, etc.:

cum aliquo agere,

to deal with, Cic. Ac. 2, 35, 112; Caes. B. G. 1, 13:

cum eo Accius injuriarum agit,

Auct. Her. 1, 14, 24:

si par est agere cum civibus,

Cic. Off. 2, 23, 83; 3, 22, 88; id. Scaur. 10, 20; cf. id. Fam. 5, 18, 1; Liv. 1, 19, 7; 3, 9, 13; 4, 15, 2; Val. Max. 4, 3, 8:

si mihi cum Peripateticis res esset,

Cic. Ac. 2, 35, 112:

tecum enim mihi res est,

id. Rosc. Am. 30, 84:

uni tibi et cum singulis res est,

Liv. 2, 12, 11:

pacem cum Sabinis facere,

Cic. Off. 3, 30, 109.—Esp.: agere cum aliquo, to have a lawsuit with, Gai Inst. 4, 87; 4, 114 et saep.; v. ago, II. B. 8. a., and II. B. 9.; consisto, I. B. 5.; cf. also pango, etc.—

Of deliberation and discussion:

haec ego cum ipsis philosophis disserebam,

Cic. de Or. 1, 13, 57:

tempus cum conjuratis consultando absumunt,

Liv. 2, 4, 3 et saep.; v. also cogito, reputo, dubito, etc.—

Of strife, difference, etc.:

quibuscum continenter bellum gerunt,

Caes. B. G. 1, 1:

cum Cleanthe quam multis rebus Chrysippus dissidet!

Cic. Ac. 2, 47, 143:

neque tam quererer cum deo quod, etc.,

id. ib. 2, 25, 81:

cum quo Antiochum saepe disputantem audiebam,

id. ib. 2, 4, 11:

cum stomacheretur cum Metello,

id. Or. 2, 66, 267:

manu cum hoste confligere,

id. Off. 1, 23, 81:

utilia cum honestis pugnare,

id. ib. 3, 7, 34: cum Catone dissentire. id. ib. 3, 22, 88:

cum majoribus nostris bella gessit,

id. Scaur. 19, 45; Liv. 1, 35, 7; 7, 22, 4:

cum Auruncis bellum inire,

id. 2, 16, 8; cf.:

cum Volscis aequo Marte discessum est,

id. 2, 40, 14:

inimicitias cum Africano gerere,

Val. Max. 4, 1, 8; Sen. Vit. Beat. 2, 3:

cum Scipione dissentire,

Val. Max. 4, 1, 12:

cum utrāque (uxore) divortium fecit,

Suet. Claud. 26; cf. also certo, pugno, discrepo, differo, distraho, dissentio, etc.—